Τι σημαίνει φιλότιμο; Η ελληνική λέξη που δεν μεταφράζεται σε καμία άλλη γλώσσα!

 
Ετυμολογικά το φιλότιμο προέρχεται απότο αρχαίο ελληνικό φιλότιμον που έχει σαν ρίζα τη σύνθεση των λέξεων φιλέω + τιμή

φιλότιμο < αρχαία ελληνική φιλότιμον, ουδέτερο του φιλότιμος < φιλέω + τιμή

Το φιλότιμο είναι ένα ελληνικό ουσιαστικό, το οποίο είναι σχεδόν αδύνατο να μεταφραστεί επαρκώς σε άλλη γλώσσα, δεδομένου ότι περιγράφει μια σύνθετη σειρά των αρετών. Στην απλούστερη μορφή του ουσιαστικού θα λέγαμε ότι σημαίνει την ιδιότητα του "φίλου της τιμής", αυτού που "κάνει καλό".  

Παρόλα αυτά το φιλότιμο εμπερικλείεει πάρα πολλές έννοιες μέσα του. Είναι η αξιοπρέπεια, τιμή, περηφάνια, καλώς εννοούμενος εγωισμός, το χαρακτηριστικό εκείνου που είναι συχνά υπέρ το δέον συνεπής προς τις υποχρεώσεις του, που πρόθυμα εκτελεί τα καθήκοντά του, με ευσυνειδησία, εκείνου που δεν θέλει να δίνει δικαιώματα να θιγεί η τιμή και η υπόληψή του (αυτός που αγαπά δηλαδή είναι φίλος με την τιμή, με τις αξίες του, με την τιμιότητα του άρα προσπαθεί να είναι συνεπής με την τιμή του με ότι τιμά). 

Φιλότιμο είναι η αίσθηση του να θέλεις να προσφέρεις αρκετά για την οικογένειά σου και την κοινωνία. Εκφράζεται με πράξεις γενναιοδωρίας και αυτοθυσίας, χωρίς να αναμένεται τίποτα για αντάλλαγμα. Με άλλα λόγια φιλότιμο είναι η ικανοποίηση του να δίνεις, χωρίς να παίρνεις.

Το φιλότιμο θεωρείται ότι είναι η υψηλότερη από όλες τις ελληνικές αρετές που καθορίζει και ρυθμίζει το πώς κάποιος θα πρέπει να συμπεριφέρονται με την οικογένειά τους και τις κοινωνικές ομάδες. Φιλότιμο σε έναν Έλληνα είναι ουσιαστικά ένας τρόπος ζωής.

Τα παιδιά λέγεται ότι έχουν φιλότιμο όταν εμφανιστεί άνευ όρων αγάπη και σεβασμός προς τους γονείς, τους παππούδες και τους φίλους τους. Πρόκειται για την εκτίμηση και το θαυμασμό για την κληρονομιά και τους προγόνους. Εδώ το φιλότιμο έχει την έννοια της τιμής και της υπερηφάνειας.

Ιστορικά οι Έλληνες έχουν δείξει πάμπολλες φορές το φιλότιμό τους. Στη σύγχρονη ιστορία, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι ισχυροί δεσμοί που διαμορφώθηκαν μεταξύ Ελλήνων και ξένων εξακολουθούν να υπάρχουν σε περιοχές όπως το νησί της Κρήτης, όπου οι ντόπιοι διακινδύνευαν τη ζωή τους για να κρύψουν σε καταφύγια Αυστραλους και Βρετανούς στρατιώτες από τις κατοχικές δυνάμεις των Ναζί. Οι ντόπιοι θεώρησαν καθήκον να τους βοηθήσουν. Το φιλότιμοτους, τους προέτρεψε για αυτήν την ηρωική πράξη, χωρίς να υπολογίζουν πως αν συλλαμβάνοντας, θα κινδύνευαν με εκτελεστικό απόσπασμα. Εδώ φιλότιμο είναι η αυτοθυσία για τον άλλον.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν παραδείγματα του πόσο περίπλοκη και ισχυρή είναι αυτή η λέξη είναι πραγματικά και πόσα διαφορετικά συναισθήματα που μπορεί να προκαλέσει. Δεν είναι τυχαίο ότι καμιά ξένη γλώσσα δεν μπορεί να υιοθετήσει τον όρο φιλότιμο. Όπως εξήγησε και ο αρχαίος φιλόσοφος Θαλής ο Μιλήσιος: "Το φιλότιμο για τον Έλληνας είναι σαν την αναπνοή. Ένας Έλληνας δεν είναι Έλληνας χωρίς αυτό. Αυτός θα μπορούσε κάλλιστα να μην είναι ζωντανός".



Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Φιλόλογος

Πηγή:e-didaskalia