Φέτος συμπληρώθηκαν ογδόντα χρόνια από την έκδοση του βιβλίου του Τζορτζ Όργουελ «Η φάρμα των ζώων». Πρόκειται για το παγκοσμίως γνωστό δυστοπικό μυθιστόρημα, το οποίο αποτελεί μιαν αυστηρή κριτική στον κάθε είδους ολοκληρωτισμό. Αυτόν γνώρισε ο Όργουελ κατά τον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας, τον οποίο κάλυψε δημοσιογραφικά για το BBC και πολέμησε στο πλευρό των ποικίλων αντιφασιστικών δυνάμεων (κομμουνιστών, σοσιαλιστών, δημοκρατών, αναρχικών, τροτσκιστών). Από τότε απέκτησε τη συνείδηση ότι επέρχεται παγκοσμίως, ως σοβαρή απειλή, το ολοκληρωτικό κράτος, στο οποίο ο άνθρωπος θα είναι ένας αριθμός, ένα άβουλο ον. Γι’ αυτό και θέλησε να προειδοποιήσει κυρίως με τα έργα του «Η φάρμα των ζώων» και «1984».
Στη «Φάρμα των ζώων» τα γουρούνια κατακτούν την εξουσία και πολιτεύονται με βάση ένα κατάλογο επτά εντολών, που καθορίζουν τη ζωή όλων των ζώων της φάρμας - κράτους. Στην έκτη εντολή τονίζεται ότι «κανένα ζώο δεν θα σκοτώνει το άλλο». Είναι χαρακτηριστικό ότι ουδεμία εντολή αναφέρεται θετικά, όπως να υπάρχει αγάπη και αλληλεγγύη μεταξύ των υπηκόων... Η εβδόμη εντολή τονίζει ότι «όλα τα ζώα είναι ίσα». Όταν τα γουρούνια μεθόδευσαν και επέτυχαν να ελέγχουν πλήρως την εξουσία, τότε οι επτά εντολές καταργήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από μία: «ΟΛΑ ΤΑ ΖΩΑ ΕΙΝΑΙ ΙΣΑ ΑΛΛΑ ΜΕΡΙΚΑ ΖΩΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΙΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΛΛΑ». Και πλέον τα ζώα στη φάρμα, έχοντας ως αφεντικά τα γουρούνια, περνούσαν το ίδιο άσχημα με τότε που είχαν κυρίαρχους τους ανθρώπους και που είχαν κάνει την επανάστασή τους για να τους ανατρέψουν και να τους εκδιώξουν…Τα δε γουρούνια συνεργάζονταν πλέον με τους ισχυρούς γείτονές τους, τους ανθρώπους, με θύματά τους τους υπηκόους τους, τα ζώα... Το μυθιστόρημα του Όργουελ τελειώνει με το μπέρδεμα των ηγετών των ζώων με τους πρώην εξουσιαστές τους: «Τα ζωντανά έσερναν το βλέμμα από γουρούνι σε άνθρωπο και από άνθρωπο σε γουρούνι και πάλι στα γουρούνια και πάλι στους ανθρώπους: ήταν όμως αδύνατο πια να ξεχωρίσουν ποιος ήταν ποιος…».
Για τον κίνδυνο της μετατροπής των ανθρώπων σε κοπάδι έγραψε αργότερα και ο σημαντικός Ρουμάνος συγγραφέας, που έζησε στο Παρίσι, Ευγένιος Ιονέσκο, με το θεατρικό έργο του «Ο ρινόκερος». Το έγραψε το 1959 και το παρουσίασε στο ελληνικό κοινό το Θέατρο Τέχνης, το 1962. Όταν όλος ο λαός από τον ολοκληρωτισμό μετατρέπεται σε ρινόκερους ο πρωταγωνιστής αποφασίζει να πολεμήσει ενάντια σε όλο τον κόσμο... Λέγει: «Θα πολεμήσω ενάντια σε όλο τον κόσμο! Θα υπερασπίσω τον εαυτό μου ενάντια σε όλο τον κόσμο! Θα υπερασπίσω τον εαυτό μου ενάντια σε όλο τον κόσμο…δεν θα καθίσω με σταυρωμένα τα χέρια, θα πολεμήσω…Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος…και μέχρι να έρθει το τέλος θα παραμείνω άνθρωπος! Όχι δεν θα συνθηκολογήσω!...Δεν θα γίνω σαν και σας, ρινόκερος!».
Νωπές στους Όργουελ και Ιονέσκο οι ολοκληρωτισμοί του κομμουνισμού, του ναζισμού και του φασισμού. Όμως προβλέπουν τον κίνδυνο από την πρόοδο της τεχνολογίας. Ο Όργουελ στο «1984» και στον διάλογο περί μνήμης, βασικού παράγοντα της συνέχειας του ελεύθερου ανθρώπου, μεταξύ του εκπροσώπου της ολοκληρωτικής εξουσίας Ο’ Μπράϊεν και του δύσχρηστου για αυτήν πολίτη Ουίνστον, περιγράφει το πώς αυτή μπορεί θα εξουδετερωθεί και ο άνθρωπος από ελεύθερος θα καταστεί άβουλο όργανο της εξουσίας:
- Υπάρχει το παρελθόν, αν υπάρχει;
- Υπάρχει. Στα αρχεία. Είναι γραμμένο.
- Στα αρχεία και…
- Στη σκέψη. Και στην ανθρώπινη μνήμη.
- Στη μνήμη. Πολύ καλά λοιπόν. Εμείς, το Κόμμα του ελέγχου, κατέχοντας όλα τα έγγραφα, ελέγχουμε και τη μνήμη όλων. Επομένως ελέγχουμε και το παρελθόν.
- Μα πώς μπορείτε να εμποδίσετε τους ανθρώπους να σκέπτονται, να θυμούνται; Δεν μπορείτε λ.χ. να ελέγξετε τη δική μου μνήμη, τη δική μου νοημοσύνη…
- Απεναντίας, ΕΣΥ δεν μπόρεσες να την ελέγξεις. Γι’ αυτό βρίσκεσαι εδώ. Βρίσκεσαι εδώ ( Σημ. Στο γραφείο μετατροπής του σε πειθήνιο όργανο της εξουσίας) γιατί σου λείπει η ταπεινοφροσύνη, η αυτοπειθαρχία. Αρνήθηκες την υποταγή, που είναι το τίμημα της λογικής…Μόνο το πειθαρχημένο άτομο μπορεί να δει την πραγματικότητα… (Σημ. που επιβάλλει η ολοκληρωτική εξουσία).
Το 1984, είχε αρχίσει να αχνοφαίνεται η νέα, ψηφιακή, εποχή για την ανθρωπότητα και ο Ιταλός καθηγητής Τζιαφράνκο Κορσίνι αναφέρεται στον καθηγητή Πάϊλ και στις προβλέψεις του για τους κινδύνους που πηγάζουν από τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας: «Η τεχνολογία μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες παρακολούθησης και ελέγχου σε ό, τι είναι ιδιωτικό, αλλά δημιουργεί αυτόματα και τις δομές εξουσίας, που είναι ικανές να διαπράξουν τις καταχρήσεις αυτές». (Από το βιβλίο «1984», Εκδ. Ωκεανίδα, σελ. 94).
Ο Ιονέσκο νωρίτερα, το 1972, διαπιστώνει ότι «οι αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες παλεύουν για την παγκόσμια κυριαρχία. Με οικονομικά, πολιτικά, ή στρατιωτικά μέσα οι μεγάλες αυτοκρατορίες καταλαμβάνουν τα έθνη, τα καθιστούν αποικίες, ερίζουν γι’ αυτά. Κάθε φορά, εννοείται πως καταλαμβάνουν για να «ελευθερώσουν»... Πρόκειται για παγκόσμιο πόλεμο με στόχο την κατάκτηση του κόσμου… Οι πολιτικοί ηγέτες δεν αγαπάνε τους ανθρώπους. Απλούστατα θέλουν να τους κάνουν όργανά τους… Ο κόσμος έχασε κάθε προσανατολισμό… Η ελευθερία πηγαίνει προς τη σκλαβιά… Όχι πως λείπουν οι ιδεολογίες για να κατευθύνουν τον άνθρωπο, αλλά αυτές δεν οδηγούν πουθενά…» (Ιονέσκο «Αναζητήσεις», Εκδ. «Ροές», Αθήνα, 1986, σελ. 71 κ.ε.).
Είναι το δεύτερο άρθρο μου, για το πού πηγαίνει η ανθρωπότητα και την επαλήθευση προβλέψεων λογίων του 20ού αιώνα. Η πίεση και η επιχείρηση αλλοτρίωσης του ανθρώπου θα συνεχιστεί σε εντονότερο ρυθμό με την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας, αν δεν υπάρξουν γενναίες και αθρόες ψυχικές αντιστάσεις από τους λαούς αποτροπής της πτώσης στην υπαρξιακή άβυσσο. Το λυπηρό για την ανθρωπότητα είναι πως οι πολιτικές ηγεσίες των υπερδυνάμεων έχουν την δίψα της παγκόσμιας κυριαρχίας, και δεν έχουν αναστολές μπρος στα σχέδιά τους. Αυτές των μικρότερων χωρών είναι αδύναμες και χωρίς οντότητα. Παγκοσμίως οι πνευματικές ηγεσίες βουβές, οι επιστημονικές ανησυχίες ανύπαρκτες και οι εκκλησιαστικοί ταγοί χωρίς κύρος στη Δύση και υποταγμένοι στις κοσμικές εξουσίες στην Ανατολή.
Στον ελλαδικό μικρόκοσμό μας – στο Κράτος και στην Εκκλησία - ζούμε το ότι ορισμένοι, που επιβλήθηκαν ως «πιο ίσοι» στους πολλούς, χωρίς ανάλογα προσόντα προωθούνται σε θέσεις που δεν τους αξίζουν και έτσι υποβαθμίζουν τη συνολική προσπάθεια και από το κακό μας πάνε στο χειρότερο…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου