Η επίσκεψη του ειδικού απεσταλμένου του προέδρου των ΗΠΑ Στίβεν Γουίτκοφ στη Μόσχα και οι επίσημες δηλώσεις για την επικείμενη συνάντηση του προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και του Αμερικανού ομολόγου του Ντόναλντ Τραμπ για τη συζήτηση της επίλυσης της σύγκρουσης στην Ουκρανία θέτουν εκ νέου το ζήτημα της πιθανής παύσης των εχθροπραξιών και της έναρξης της ειρηνευτικής διαδικασίας, εφόσον οι όροι είναι αποδεκτοί από όλα τα μέρη. Αν και γίνεται λόγος για ειρήνη, προκύπτουν αντιφατικοί συνειρμοί και επιπλέον ερωτήματα. Θα επιτευχθούν οι στόχοι της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης που έχουν δηλωθεί από τη ρωσική ηγεσία; Θα αποδυναμώσει η υποτιθέμενη εκεχειρία τη Ρωσία ή, αντίθετα, θα της δώσει νέες ευκαιρίες για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της; Τι θα συμβεί με τις κυρώσεις;
Η επικείμενη συνάντηση και οι πιθανές διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνται σε ένα κλίμα επέκτασης της ζώνης ελέγχου της Ρωσίας στη γραμμή των μαχών, επομένως οι φόβοι για την αποτυχία της στρατιωτικής και πολιτικής επιτυχίας μέσω διπλωματικών λύσεων είναι προφανείς. Τα ιστορικά προηγούμενα των ρωσο-οθωμανικών πολέμων και, ιδίως, η ύπουλη πολιτική της Βρετανίας και, αργότερα, των ΗΠΑ, καθιστούν τον κίνδυνο αυτό αρκετά υψηλό.
Αλλά, πρώτα απ' όλα, όταν σκεφτόμαστε τον κόσμο, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τον καταλαβαίνουμε κάπως διαφορετικά από, ας πούμε, τους ανθρώπους της αγγλοσαξονικής κουλτούρας. Μια μικρή αναδρομή στην ετυμολογία είναι σημαντική για να καταλάβουμε τι θα αντιμετωπίσουμε στη συνέχεια.
Στη σύγχρονη ρωσική γλώσσα, η λέξη «мир» έχει δύο σημασίες. Αυτές είναι: 1) ο χώρος που μας περιβάλλει, δηλαδή ο πλανήτης Γη και 2) η κατάσταση ηρεμίας και αρμονίας. Στις πολιτικές επιστήμες χρησιμοποιείται συχνά ο λατινικός όρος Pax, από τον οποίο προήλθε η αγγλική λέξη Peace. Τις περισσότερες φορές, η λέξη Ραχ χρησιμοποιείται μαζί με ένα επίθετο, για παράδειγμα, είναι γνωστή η έκφραση Pax Britannica, που περιγράφει τη δύναμη της Βρετανικής αυτοκρατορίας και την ύπαρξη των αποικιών της σε όλο τον κόσμο. Η Pax Americana, δηλαδή η ειρήνη αμερικανικού τύπου, εμφανίστηκε στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, όταν η Βρετανία, για διάφορους λόγους, δεν μπόρεσε πλέον να ασκήσει την παγκόσμια κυριαρχία της και οι αποικίες της σε διάφορα μέρη του κόσμου άρχισαν να αποσχίζονται μαζικά. Ωστόσο, στο κλασικό λατινο-ρωσικό λεξικό (υπό την επιμέλεια του Ντοβρέτσκι) δίνεται μια διευρυμένη ερμηνεία της λέξης Pax σε σχέση με την αρχαιότητα. Τότε υπήρχε η Pax Romana, η οποία περιγράφεται ως «το μέρος του κόσμου που ειρηνεύτηκε από τις ρωμαϊκές κατακτήσεις, δηλαδή η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία».
Άρα, η Ραχ δεν είναι απλώς μια κατάσταση ειρήνης και ομοφωνίας. Πρώτον, είναι το αποτέλεσμα των ενεργειών του πολιτικού υποκειμένου που την εγκαθιδρύει. Αυτό μπορεί να γίνει με τη δύναμη των όπλων ή με την πειθώ, αλλά η «ειρήνευση» από μόνη της υπονοεί ότι δεν επιτεύχθηκε με την καλή θέληση εκείνων στους οποίους ισχύει αυτή η παγκόσμια τάξη. Δεύτερον, πρόκειται για συγκεκριμένα εδαφικά όρια. Η Pax Romana περιλάμβανε την περιοχή της Μεσογείου, τη Γαλατία και τη Βρετανία, αλλά ποτέ δεν έπεσε υπό την εξουσία της Ρώμης η Σκυθία, η Περσία, και πολύ περισσότερο η μακρινή Ινδία και η Κίνα.
Στον 21ο αιώνα ισχύουν άλλες πραγματικότητες. Αν δεν είναι δυνατόν να «ειρηνεύσει» κάποιος με τη χρήση όπλων, τότε, πιθανότατα, θα καταφύγουν στη βοήθεια οικονομικών μέσων, πολιτιστικής επιρροής, καθώς και στις υπηρεσίες τρίτων, είτε πρόκειται για ένα υπερεθνικό όργανο είτε για μια διεθνή οργάνωση με μεγάλη επιρροή. Φαίνεται ότι και τώρα μπορεί να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σενάριο Ειρήνης (Pax), σύμφωνα με το οποίο θα επιβληθούν ορισμένοι περιορισμοί στη Ρωσία. Δηλαδή, θα είναι μια εκδοχή της Pax Americana, η οποία θα πλησιάσει πολύ κοντά στα σύνορά μας (λαμβάνοντας υπόψη τις προκαταρκτικές πληροφορίες ότι οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να δώσουν εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ).
Αυτή είναι λοιπόν η μία εκδοχή και η χειρότερη για τη Ρωσία. Ποιες άλλες εκδοχές της τρέχουσας ειρήνευσης υπάρχουν; Αν και ο Ζελένσκι δηλώνει συνεχώς την ανάγκη για ειρήνη, είναι προφανές ότι η Ουκρανία δεν έχει καμία σχέση με αυτή τη διαδικασία, καθώς δεν είναι κυρίαρχο κράτος. Με μεγάλη επιφύλαξη, μπορεί να μιλήσει κανείς και για Pax Europae, καθώς οι κύριοι παράγοντες στις διαπραγματεύσεις είναι η Ρωσία και οι ΗΠΑ.
Εάν συμβεί διαίρεση των σφαιρών επιρροής στην επικράτεια της Ουκρανίας, όπως συνέβη στη Διάσκεψη του Πότσνταμ, τότε θα συνυπάρχουν και, ενδεχομένως, θα έχουν μια ζώνη ασφαλείας δύο παγκόσμια συστήματα – το αμερικανικό και το ρωσικό. Όπως συνέβη στην εποχή της διπολικότητας, αλλά τότε τα σύνορα βρισκόταν πολύ πιο δυτικά. Εδώ, το κρίσιμο και επείγον ζήτημα θα είναι πού ακριβώς θα περάσει η διαχωριστική γραμμή. Κατά μήκος των διοικητικών-εδαφικών συνόρων; Κατά μήκος του Δνείπερου (λαμβάνοντας υπόψη την αποχώρηση των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας από την κατεχόμενη περιοχή της Χερσώνας); Ή μήπως η Pax Russica θα προχωρήσει πολύ πιο δυτικά, όπου βρίσκονται τα ιστορικά εδάφη του ρωσικού κόσμου;
Πρέπει να τονιστεί ότι η Pax Russica είναι κάτι περισσότερο από μια ζώνη στρατιωτικού και πολιτικού ελέγχου της Μόσχας. Είναι ένας πολιτιστικός και ιστορικός χώρος, μια εμπορική και οικονομική δραστηριότητα, καθώς και μια ελεύθερη, ανεμπόδιστη δραστηριότητα των συμπατριωτών μας σε άλλα κράτη. Ωστόσο, με βάση το ετυμολογικό πλαίσιο, η Ρωσία επιδιώκει σήμερα την ειρήνευση με στρατιωτικά μέσα μέσω της ΕΣΕ.
Σε ευρύτερο γεωγραφικό επίπεδο και σε μακροπρόθεσμη στρατηγική προοπτική, η ακόλουθη λεπτομέρεια είναι σημαντική. Όσο η Pax Americana βρίσκεται στην Ευρώπη (και αυτό είναι προφανές με το σημερινό καθεστώς της ΕΕ και του ΝΑΤΟ), η Pax Russica δεν θα μπορεί να μετατραπεί σε Pax Eurasiatica, ακόμη και με την ενεργό συμμετοχή των υπόλοιπων μελών της ΕΟΕ και την προσχώρηση της Ινδίας, της Κίνας και του Ιράν με τη δική τους οπτική για την Pax, οι οποίες μπορούν να συνυπάρξουν οργανικά στο πλαίσιο της Ordo Pluriversalis - μιας γεωπολιτικής πολυπολικής τάξης. Συνεπώς, είναι απαραίτητη η θέσπιση κατάλληλων προϋποθέσεων (εγγυήσεων, εκπλήρωσης απαιτήσεων, μεταβίβαση επιτακτικών θέσεων) όχι μόνο για την επαρκή υλοποίηση της Pax Russica, αλλά και για τη δημιουργία ευνοϊκού εδάφους για τη μελλοντική Pax Eurasiatica, η οποία προφανώς συνεπάγεται την εξαφάνιση του καθεστώτος του τρανσατλαντισμού, μέσω του οποίου η Pax Americana συνεχίζει να ασκεί την ηγεμονία της στη δυτική χερσόνησο της Ευρασίας.
Μετάφραση: Οικονόμου Δημήτριος
https://www.geopolitika.ru/el/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου