Διδυμότειχο, η καστροπολιτεία των συνόρων

 Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ολόκληρη η Ελλάδα τραγουδούσε τους στίχους του Γιάννη Σπυρόπουλου. Το τραγούδι του, “Διδυμότειχο Blues”, αναπαρήγαγε την πάγια εικόνα της ελληνικής κοινωνίας για την ακριτική αυτή κωμόπολη. Πέρα από το χακί όμως υπάρχει μια πολύχρωμη κοινωνία με μεγάλη ιστορία και κληρονομιά. Περπατώντας στους δρόμους του, τα επιβλητικά μνημεία μαρτυρούν ένα ένδοξο παρελθόν.

Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια

Αν και τα Θρακικά φύλλα είχαν κατοικήσει την περιοχή πολύ νωρίτερα, ως αρχή του ιστορικού αφηγήματος που αφορά το Διδυμότειχο θα πρέπει να θέσουμε κάποια χρονική στιγμή ανάμεσα στα έτη 98-117 μ.Χ. Εκείνη την περίοδο κατά την οποία βασίλευε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ο Τραϊανός, ιδρύεται η Πλωτινόπολη. Η πόλη θα ακμάσει καθώς βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο και ελέγχει την εύφορη πεδιάδα, που απλώνεται στα πόδια της, καθώς και τους εμπορικούς δρόμους που ακολουθούν την κοίτη του Έβρου. Πρόσφατα παρουσιάστηκαν τα νέα ευρήματα, με τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά να κλέβουν την παράσταση, και ένα χρονικό των ανασκαφών τις τελευταίες δεκαετίες.

Τμήμα των ψηφιδωτών που αποκαλύφθηκαν στην αρχαία Πλωτινόπολη

Έξι αιώνες αργότερα, κυρίως για λόγους ασφαλείας, η πόλη μεταφέρεται στον ακριβώς απέναντι λόφο. Οι εντυπωσιακές οχυρώσεις θα δώσουν το όνομα τους και στην νέα πολιτεία. Η ακμή της πόλης θα συνεχιστεί καθιστώντας τη σε ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά και στρατιωτικά κέντρα. Το 1193 γεννιέται Διδυμότειχο ο μετέπειτα αυτοκράτορας της Νίκαιας Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης. Ικανός στρατιωτικός και κυβερνήτης, αγαπήθηκε από τον λαό και τιμάτε ως τις μέρες μας ως Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Με το πέρασμα του χρόνου, και όσο η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα συρρικνώνεται εδαφικά, τόσο πιο σημαντικό θα γίνεται το Διδυμότειχο. Το 1361 το κάστρο θα πέσει στους Οθωμανούς και γίνεται η πρώτη τους πρωτεύουσα σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Τα μνημεία της πόλης

Όπως είναι λογικό, στην κορυφή της λίστας θα πρέπει να τοποθετήσουμε το κάστρο, ή αλλιώς “Καλέ”. Μέσα στα τείχη του βρίσκεται η παλιά συνοικία. Διάσπαρτοι βυζαντινοί ναοί, λουτρά, κρήνες και αγιάσματα συνθέτουν το σκηνικό ενός υπαίθριου μουσείου. Ξεχωριστή σημασία από ιστορική πλευρά κατέχει η αρμενική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (Σουρπ Κεβόρκ). Είναι κτισμένη στη θέση του βυζαντινού ναού του Αγίου Γεωργίου του Παλαιοκαστρίτη, όπου στις 26 Οκτωβρίου του 1341, στέφτηκε αυτοκράτορας των Ρωμαίων, ο Ιωάννης Στ’ Καντακουζηνός. Εντός του κάστρου κατοικούσε η χριστιανική κοινότητα, ακόμα και μετά την κατάληψη του από τους Οθωμανούς. Σπάνιο θέαμα για τον ελληνικό χώρο αποτελούν τα υπόσκαφα (λαξευμένα δωμάτια) που είναι διάσπαρτα στις πλαγιές του λόφου. Οι γνώμες των αρχαιολόγων διίστανται για την χρησιμότητα τους. Παρόλα αυτά στην πορεία του χρόνου είχαν κυρίως οικιστική χρήση, κάτι που διακόπηκε μόλις πριν από δύο δεκαετίες, όταν μετακινήθηκαν και οι τελευταίοι Ρομά που τα κατοικούσαν.

Η “Καλλιόπορτα” του κάστρου το 1902

Οι δύο ναοί που σημαδεύουν τον ορίζοντα

Μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, στην πόλη υπήρχαν αρκετά τεμένη και ιεροσπουδαστήρια. Το σημαντικότερο όλων ήταν και είναι το Τέμενος του Βαγιαζήτ. Από τα εγκαίνια του το 1420 και έπειτα, το Διδυμότειχο συνέδεσε τον ορίζοντα του με την τριγωνική σκεπή του και τον ψηλό μιναρέ. Θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα ισλαμικά μνημεία της Ευρώπης ενώ κατέχει και τον τίτλο του μεγαλύτερου σε έκταση στα Βαλκάνια. Μία μοναδική τοιχογραφία, που απεικονίζει την ουράνια πόλη σώζεται στον νότιο τοίχο, επάνω από το ιερό. Η παράσταση χαρακτηρίζεται από κομψότητα, ακρίβεια και την λεπτομερή απόδοση των κτηρίων. Παρά τις φθορές, που προκλήθηκαν ανά καιρούς, το τέμενος κατάφερε να μείνει σε σημαντικό βαθμό αλώβητο μέχρι τον Μάρτιο του 2017. Μια πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος της οροφής προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στο κτήριο.

Το εσωτερικό του ναού της Ελευθερώτριας

Ένα άλλο οικοδόμημα, αυτή τη φορά σύγχρονο, κάνει επίσης περήφανους τους κατοίκους του Διδυμότειχου. Ο καθεδρικός ναός της Παναγίας της Ελευθερώτριας, υψώθηκε στον ορίζοντα της πόλης  ως αντίπαλο δέος του τεμένους του Βαγιαζήτ. Με το που εισέλθει κάποιος στον ναό, το βλέμμα του μαγνητίζεται από το μνημειακών διαστάσεων τέμπλο. Είναι μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα και η χρύσωση του έγινε από ειδικούς τεχνίτες από το Ιάσιο της Ρουμανίας.

Το χωριό του Γιάννη

Σε μικρή απόσταση από το Διδυμότειχο βρίσκεται ένα χωριό που έχει να πει μια ξεχωριστή ιστορία. Γύρω από την επιβλητική εκκλησία του Προφήτη Ηλία απλώνονται οι Μεταξάδες. Ο οικισμός είναι ξακουστός ως τόπος που μεταφέρει μέχρι τις μέρες μας ακέραια την θρακιώτικη παράδοση. Άλλωστε δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, καθώς εδώ “γεννήθηκαν” πολλά γνωστά παραδοσιακά τραγούδια. Το πιο γνωστό είναι ο “Γιάννης ο Δήμαρχος”. Ο ζωναράδικος αυτός χορός έχει ως πηγή έμπνευσης μια πραγματική ιστορία που προκάλεσε σάλο εκείνη την εποχή.

Ο Γιάννης χρημάτισε Δήμαρχος των Μεταξάδων τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής κατοχής και τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τον ελληνικό στρατό. Έχασε τις δύο πρώτες του γυναίκες, και όταν κατάλαβε πως η τρίτη του γυναίκα δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει, χώρισε και ξαναπαντρεύτηκε. Ο γάμος του αυτός έγινε και η πηγή όλων των σχολίων, καθώς οι κανόνες της εκκλησίας δεν επιτρέπουν τέταρτο γάμο. Πηγαίνοντας κόντρα σε όλους και σε όλα, διατήρησε τον γάμο του και έζησε μια ευτυχισμένη ζωή μαζί με την Βασιλική ως τα βαθιά γεράματα.

https://maxmag.gr/