Του Κέντσου-Δρακάκη Καριοφύλλη
Βοηθού Ερευνητή, Κέντρου Ανατολικών Σπουδών
Η ενίσχυση των κυρώσεων από τη Δύση προς τη Ρωσία, σε συνδυασμό με τις ισχυρές πιέσεις που δέχεται το ρούβλι ως νόμισμα, έχουν σχηματίσει στην κοινή γνώμη την εντύπωση πως ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, δείχνει ανήμπορος να αντιδράσει κάτω από αυτές τις συνθήκες. Ήδη το ρούβλι οδηγείται σε ιστορικά χαμηλά υποτίμησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας, καθιστώντας ακριβά τα προϊόντα που εισάγονται από την αγορά της Κεντρικής Ασίας, ενώ αυξάνεται δραματικά ο πληθωρισμός1.
Τα δεδομένα αυτά δημιουργούν την πεποίθηση πως ο Ρώσος Πρόεδρος δείχνει απομονωμένος και δεν δύναται να διατηρήσει καλές σχέσεις με άλλα κράτη. Με άλλα λόγια, υπάρχει η πεποίθηση πως η Ρωσία μοιάζει να βρίσκεται «απομονωμένη». Όμως, ο Β. Πούτιν έχει καταφέρει να πραγματοποιήσει μια σειρά από συνομιλίες και συμφωνίες με μη-δυτικά κράτη, δείχνοντας σαφώς την πρόθεση του να «ανοιχτεί» προς την Ασία, προκειμένου να βρει συμμάχους2.
Ήδη η αρχή επήλθε με τη συνάντηση του Ρώσου Προέδρου με τον Τούρκο ομόλογο του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Άγκυρα στις αρχές Δεκέμβρη. Έπειτα από συζητήσεις, ο Β. Πούτιν εξήγγειλε στη συνέντευξη Τύπου αφενός την παύση κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, αφετέρου τη συμφωνία για νέο αγωγό στην Τουρκία στα σύνορα με την Ελλάδα. Επιπρόσθετα, ανακοινώθηκε η επέκταση του ήδη υπάρχοντος αγωγού Blue Stream3.
Η δεύτερη σημαντική συμφωνία με ασιατικό κράτος έγινε στις 11 Δεκέμβρη, μετά από συνάντηση του Ρώσου Προέδρου με τον νεοεκλεγέντα Ινδό Πρωθυπουργό, Ν. Μόντι. Η συμφωνία περιείχε την υπογραφή 25 εγγράφων που αφορούσαν αφενός την ενεργειακή συνεργασία των χωρών αυτών, με την κατασκευή 12 νέων πυρηνικών αντιδραστήρων στην Ινδία. Η συμφωνία περιείχε επίσης και επαφές για ζώνη ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ινδίας και Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, όπως και κοινά σχέδια ρωσικών και ινδικών εταιριών για ανάπτυξη της υφαλοκρηπίδας της Αρκτικής, εκμεταλλευόμενοι το υγροποιημένο φυσικό αέριο που υπάρχει στην περιοχή4.
Επιπρόσθετα, ήδη η Ρωσία φρόντισε να αναπτύξει τις σχέσεις της με την Κίνα σε διάφορους τομείς. Και μόνο η δυναμική της Κίνας φανερώνει την αξία της σύσφιξης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών5. Η συνεργασία αυτή ξεκίνησε με τη συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών για παροχή φυσικού αερίου (συμφωνία που επετεύχθη την άνοιξη) και συνεχίστηκε με την υπογραφή μνημονίων κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας και Ειρηνικού ( ή APEC Summit) ως νέα συμφωνία για το φυσικό αέριο, που σχετίζεται με τη «διαδρομή Αλτάι». Φυσικά, η μεταξύ τους συνεργασία επεκτείνεται και στον στρατιωτικό τομέα, με την πώληση του συστήματος αεράμυνας S-400.
Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε την προσέγγιση της Ρωσίας και με άλλα ασιατικά κράτη, όπως με την Ιαπωνία, τη Νότια και τη Βόρεια Κορέα. Σαφώς, πρέπει να γίνει αναφορά και στην προσπάθεια της Ρωσίας να διατηρήσει καλές τις σχέσεις της με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, όπως τη Κιργιζία και το Ουζμπεκιστάν.
Οι κινήσεις αυτές του Β. Πούτιν μας δίνουν την ευκαιρία να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα και παρατηρήσεις. Πρώτον, διαφαίνεται η πρόθεση του Ρώσου Προέδρου να μην υποκύψει στις πιέσεις της Δύσης, παρά τις εντεινόμενες κυρώσεις που αυτή επιβάλει. Ο ίδιος, παρά τις έντονες αντιδράσεις δυτικών αναλυτών για την αποτελεσματικότητα των επιλογών του6, επιθυμεί να αναλάβει πρωτοβουλίες που θα μετριάσουν τις ζημίες που προκαλεί η πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλίου, ως αποτέλεσμα των κυρώσεων. Δεύτερον, γίνεται φανερό πως ο Β. Πούτιν κάνει άνοιγμα σε έναν γεωγραφικό χώρο που η Δύση δεν ασκεί τόσο μεγάλη επιρροή. Δεν είναι τυχαίο πως οι 3 μεγάλες χώρες (Τουρκία, Ινδία, Κίνα) με τις οποίες ήρθε σε συμφωνία, δεν διατηρούν δυνατές σχέσεις με τη Δύση, ενώ οι ίδιες στήριξαν τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της επιβολής κυρώσεων. Ας μην ξεχνάμε πως η Τουρκία έχει πλέον ασταθείς σχέσεις με τις ΗΠΑ λόγω του ζητήματος του Ισλαμικού Κράτους, ενώ η διπλωματία των ΗΠΑ αδυνατεί να προσεγγίσει αποτελεσματικά την Ινδία και την Κίνα. Τρίτον, γίνεται ξεκάθαρο πως ο Β. Πούτιν στοχεύει περισσότερο σε πολιτικές λύσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών κυρώσεων. Οι αλλεπάλληλες οικονομικές συμφωνίες δίνουν την αίσθηση περισσότερο πολιτικών κινήσεων. Με άλλα λόγια, φαίνεται πως ο Ρώσος Πρόεδρος αναζητά περισσότερο συμμάχους, παρά οικονομικούς εταίρους. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως αυτές οι οικονομικές συμφωνίες περιείχαν και συνεργασίες σε πολιτικό επίπεδο.
Η παρατήρηση σε αυτό το σημείο έγκειται στο γεγονός πως η Ρωσία εμφανίζεται πρόθυμη να ανανεώσει και να επεκτείνει τους οικονομικούς θεσμούς στους οποίους συμμετέχει, όπως την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση7 και τον Οργανισμό για τη Συνεργασία της Σανγκάης. Η ίδια, μέσω της επιδίωξης της να ενισχύσει αυτούς τους θεσμούς, είτε με συμφωνίες μεταξύ των συμμετεχόντων χωρών, είτε με ένταξη νέων, προσπαθεί να ηγηθεί μιας προσπάθειας για ένα ενδεχομένως ισχυρό οικονομικό μπλοκ στην Ασία, λιγότερο εξαρτημένο από τη Δύση. Μένει να δούμε τις επιδράσεις που θα ασκήσουν οι επιλογές της Ρωσίας στη διεθνή πολιτική.
1Ruble Drops to Critical New Low, Plunge Felt Across Central Asia (http://www.eurasianet.org/node/71321)
2Putin Signals Russia's Shift to Asia
(http://thediplomat.com/2014/10/putin-signals-russian-shift-to-asia/)
3Ο Πούτιν ακυρώνει τον South Stream
(http://www.kathimerini.gr/794108/article/epikairothta/kosmos/o-poytin-ak...)
4Putin: nuclear deals set Russia, India on new course for partnership
(http://itar-tass.com/en/russia/766418 καιhttp://gr.rbth.com/news/2014/12/11/energeiaki_symfonia_rosia_-_india_gia... )
5Time to Take the Russia-China Axis Seriously
(http://thediplomat.com/2014/11/time-to-take-the-russia-china-axis-seriou...)
6Putin’s Bubble Bursts
(http://www.nytimes.com/2014/12/19/opinion/paul-krugman-putins-bubble-bur...)
7Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είναι πραγματικότητα
(http://gr.rbth.com/international/2014/06/03/i_eyrasiatiki_oikonomiki_eno...)
Βοηθού Ερευνητή, Κέντρου Ανατολικών Σπουδών
Η ενίσχυση των κυρώσεων από τη Δύση προς τη Ρωσία, σε συνδυασμό με τις ισχυρές πιέσεις που δέχεται το ρούβλι ως νόμισμα, έχουν σχηματίσει στην κοινή γνώμη την εντύπωση πως ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, δείχνει ανήμπορος να αντιδράσει κάτω από αυτές τις συνθήκες. Ήδη το ρούβλι οδηγείται σε ιστορικά χαμηλά υποτίμησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας, καθιστώντας ακριβά τα προϊόντα που εισάγονται από την αγορά της Κεντρικής Ασίας, ενώ αυξάνεται δραματικά ο πληθωρισμός1.
Τα δεδομένα αυτά δημιουργούν την πεποίθηση πως ο Ρώσος Πρόεδρος δείχνει απομονωμένος και δεν δύναται να διατηρήσει καλές σχέσεις με άλλα κράτη. Με άλλα λόγια, υπάρχει η πεποίθηση πως η Ρωσία μοιάζει να βρίσκεται «απομονωμένη». Όμως, ο Β. Πούτιν έχει καταφέρει να πραγματοποιήσει μια σειρά από συνομιλίες και συμφωνίες με μη-δυτικά κράτη, δείχνοντας σαφώς την πρόθεση του να «ανοιχτεί» προς την Ασία, προκειμένου να βρει συμμάχους2.
Ήδη η αρχή επήλθε με τη συνάντηση του Ρώσου Προέδρου με τον Τούρκο ομόλογο του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Άγκυρα στις αρχές Δεκέμβρη. Έπειτα από συζητήσεις, ο Β. Πούτιν εξήγγειλε στη συνέντευξη Τύπου αφενός την παύση κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, αφετέρου τη συμφωνία για νέο αγωγό στην Τουρκία στα σύνορα με την Ελλάδα. Επιπρόσθετα, ανακοινώθηκε η επέκταση του ήδη υπάρχοντος αγωγού Blue Stream3.
Η δεύτερη σημαντική συμφωνία με ασιατικό κράτος έγινε στις 11 Δεκέμβρη, μετά από συνάντηση του Ρώσου Προέδρου με τον νεοεκλεγέντα Ινδό Πρωθυπουργό, Ν. Μόντι. Η συμφωνία περιείχε την υπογραφή 25 εγγράφων που αφορούσαν αφενός την ενεργειακή συνεργασία των χωρών αυτών, με την κατασκευή 12 νέων πυρηνικών αντιδραστήρων στην Ινδία. Η συμφωνία περιείχε επίσης και επαφές για ζώνη ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ινδίας και Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, όπως και κοινά σχέδια ρωσικών και ινδικών εταιριών για ανάπτυξη της υφαλοκρηπίδας της Αρκτικής, εκμεταλλευόμενοι το υγροποιημένο φυσικό αέριο που υπάρχει στην περιοχή4.
Επιπρόσθετα, ήδη η Ρωσία φρόντισε να αναπτύξει τις σχέσεις της με την Κίνα σε διάφορους τομείς. Και μόνο η δυναμική της Κίνας φανερώνει την αξία της σύσφιξης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών5. Η συνεργασία αυτή ξεκίνησε με τη συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών για παροχή φυσικού αερίου (συμφωνία που επετεύχθη την άνοιξη) και συνεχίστηκε με την υπογραφή μνημονίων κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας και Ειρηνικού ( ή APEC Summit) ως νέα συμφωνία για το φυσικό αέριο, που σχετίζεται με τη «διαδρομή Αλτάι». Φυσικά, η μεταξύ τους συνεργασία επεκτείνεται και στον στρατιωτικό τομέα, με την πώληση του συστήματος αεράμυνας S-400.
Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε την προσέγγιση της Ρωσίας και με άλλα ασιατικά κράτη, όπως με την Ιαπωνία, τη Νότια και τη Βόρεια Κορέα. Σαφώς, πρέπει να γίνει αναφορά και στην προσπάθεια της Ρωσίας να διατηρήσει καλές τις σχέσεις της με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, όπως τη Κιργιζία και το Ουζμπεκιστάν.
Οι κινήσεις αυτές του Β. Πούτιν μας δίνουν την ευκαιρία να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα και παρατηρήσεις. Πρώτον, διαφαίνεται η πρόθεση του Ρώσου Προέδρου να μην υποκύψει στις πιέσεις της Δύσης, παρά τις εντεινόμενες κυρώσεις που αυτή επιβάλει. Ο ίδιος, παρά τις έντονες αντιδράσεις δυτικών αναλυτών για την αποτελεσματικότητα των επιλογών του6, επιθυμεί να αναλάβει πρωτοβουλίες που θα μετριάσουν τις ζημίες που προκαλεί η πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλίου, ως αποτέλεσμα των κυρώσεων. Δεύτερον, γίνεται φανερό πως ο Β. Πούτιν κάνει άνοιγμα σε έναν γεωγραφικό χώρο που η Δύση δεν ασκεί τόσο μεγάλη επιρροή. Δεν είναι τυχαίο πως οι 3 μεγάλες χώρες (Τουρκία, Ινδία, Κίνα) με τις οποίες ήρθε σε συμφωνία, δεν διατηρούν δυνατές σχέσεις με τη Δύση, ενώ οι ίδιες στήριξαν τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της επιβολής κυρώσεων. Ας μην ξεχνάμε πως η Τουρκία έχει πλέον ασταθείς σχέσεις με τις ΗΠΑ λόγω του ζητήματος του Ισλαμικού Κράτους, ενώ η διπλωματία των ΗΠΑ αδυνατεί να προσεγγίσει αποτελεσματικά την Ινδία και την Κίνα. Τρίτον, γίνεται ξεκάθαρο πως ο Β. Πούτιν στοχεύει περισσότερο σε πολιτικές λύσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών κυρώσεων. Οι αλλεπάλληλες οικονομικές συμφωνίες δίνουν την αίσθηση περισσότερο πολιτικών κινήσεων. Με άλλα λόγια, φαίνεται πως ο Ρώσος Πρόεδρος αναζητά περισσότερο συμμάχους, παρά οικονομικούς εταίρους. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως αυτές οι οικονομικές συμφωνίες περιείχαν και συνεργασίες σε πολιτικό επίπεδο.
Η παρατήρηση σε αυτό το σημείο έγκειται στο γεγονός πως η Ρωσία εμφανίζεται πρόθυμη να ανανεώσει και να επεκτείνει τους οικονομικούς θεσμούς στους οποίους συμμετέχει, όπως την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση7 και τον Οργανισμό για τη Συνεργασία της Σανγκάης. Η ίδια, μέσω της επιδίωξης της να ενισχύσει αυτούς τους θεσμούς, είτε με συμφωνίες μεταξύ των συμμετεχόντων χωρών, είτε με ένταξη νέων, προσπαθεί να ηγηθεί μιας προσπάθειας για ένα ενδεχομένως ισχυρό οικονομικό μπλοκ στην Ασία, λιγότερο εξαρτημένο από τη Δύση. Μένει να δούμε τις επιδράσεις που θα ασκήσουν οι επιλογές της Ρωσίας στη διεθνή πολιτική.
1Ruble Drops to Critical New Low, Plunge Felt Across Central Asia (http://www.eurasianet.org/node/71321)
2Putin Signals Russia's Shift to Asia
(http://thediplomat.com/2014/10/putin-signals-russian-shift-to-asia/)
3Ο Πούτιν ακυρώνει τον South Stream
(http://www.kathimerini.gr/794108/article/epikairothta/kosmos/o-poytin-ak...)
4Putin: nuclear deals set Russia, India on new course for partnership
(http://itar-tass.com/en/russia/766418 καιhttp://gr.rbth.com/news/2014/12/11/energeiaki_symfonia_rosia_-_india_gia... )
5Time to Take the Russia-China Axis Seriously
(http://thediplomat.com/2014/11/time-to-take-the-russia-china-axis-seriou...)
6Putin’s Bubble Bursts
(http://www.nytimes.com/2014/12/19/opinion/paul-krugman-putins-bubble-bur...)
7Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είναι πραγματικότητα
(http://gr.rbth.com/international/2014/06/03/i_eyrasiatiki_oikonomiki_eno...)
greeknation
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου