Δελφικά παραγγέλματα | Οι εντολές των σοφών της αρχαίας Ελλάδας

Τα Δελφικά Παραγγέλματα είναι οι σοφές εντολές που άφησαν στους Έλληνες οι σοφοί της Αρχαίας Ελλάδας.

Τα Δελφικά Παραγγέλματα είναι μια πολύτιμη κληρονομιά γνώσης και σοφίας για τις επερχόμενες γενεές.

Όλα ξεκίνησαν όταν πριν από χιλιάδες χρόνια, σε μια απόκρημνη ερημική πλαγιά, στον τόπο που θεωρούνταν το κέντρο του κόσμου, χτίστηκε από τους πιστούς της εποχής το ιερό του Απόλλωνα και το μαντείο των Δελφών. Τον τόπο αυτό επισκέπτονταν πλήθος Ελλήνων σε κάθε κρίσιμη ιστορική στιγμή, επιθυμώντας να ακούσουν κάποιο χρησμό που θα τους βοηθούσε στη λήψη σημαντικών αποφάσεων. Μέχτι σήμερα θεωρείται τόπος σοφίας, καθώς αποτελεί το σημείο όπου με πρωτόγνωρη ισορροπία κατόρθωσαν να συνυπάρξουν η φιλοσοφία, η θρησκεία, η πολιτική και η τέχνη.

Κατά τον 6ο προχριστιανικό αιώνα, στο ναό των Δελφών, καθώς και στις στήλες που κοσμούσαν περιμετρικά το Μαντείο, χαράχτηκαν ρητά που απέδιδαν τη σοφία του τότε ελληνικού κόσμου. Τα ρητά αυτά, που ονομάστηκαν «Δελφικά Παραγγέλματα», ήταν λιτά αποφθέγματα 2-5 λέξεων συμβουλευτικού χαρακτήρα που στο συνδυασμό τους δημιουργούσαν μια πλήρη ηθική διδασκαλία.

Τα περισσότερα από αυτά ανήκαν στους 7 σοφούς της αρχαιότητας. Ο λόγος γίνεται για τον Θαλή τον Μιλήσιο, τον Πιττακό τον Μυτιληναίο, τον Βία τον Πρηνεύ, τον Σόλωνα τον Αθηναίο, τον Κλεόβουλο τον Ρόδιο, τον Περίανδρο τον Κορίνθιο και τον Χίλωνα τον Λακεδαιμόνιο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στο αέτωμα του Ναού δέσποζαν τα τρία σπουδαιότερα Δελφικά Παραγγέλματα, τα οποία εύκολα μπορούσε να διακρίνει ο εκάστοτε επισκέπτης:

Κάτω αριστερά το ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ (να γνωρίσεις τον εαυτό σου). Κάτω δεξιά το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ (να κάνεις τα πάντα με μέτρο, αποφεύγοντας την υπερβολή). Ανάμεσά τους, στη κορυφή, το ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Ε (ή ΕΙ), για το οποίο ο Ιερέας των Δελφών Πλούταρχος έγραψε ολόκληρη Πραγματεία (Περί τού έν Δελφοίς Ε), προσπαθώντας να ερμηνεύσει την απωλεσθείσα σημασία του. Ο θαυμασμός των Αρχαίων Ελλήνων για τ’ αναρτημένα αυτά αποφθέγματα στο Μαντείο των Δελφών ήταν τόσο μεγάλος, ώστε ο Λυρικός Ποιητής Πίνδαρος (522 π.Χ.) θεωρούσε τους 7 Σοφούς Γιούς του Ήλιου, που με την ακτινοβολία τους φώτιζαν και καθοδηγούσαν τον Άνθρωπο στην οδό της Αρετής.

Αυτά τα Σοφά Παραγγέλματα αντιγράφονταν σε μαρμάρινες στήλες για να μεταφερθούν σε όλα τα μέρη του αρχαίου Ελληνικού κόσμου.

Και όχι άδικα, αφού σε βάθος χρόνου η αξία τους απέδειξε την διαχρονικότητά της.

Έπου θεώ. (Να ακολουθάς τον Θεό).

Νόμω πείθου. (Να πειθαρχείς στο Νόμο).

Θεούς σέβου. (Να σέβεσαι τους θεούς.)

Γονείς αίδου. (Να σέβεσαι τους γονείς σου.)

Ηττώ υπέρ δικαίου. (Να καταβάλλεσαι για το δίκαιο, να μη διστάζεις να  ηττηθείς, αν πρόκειται για το συλλογικό δίκαιο.)

Γνώθι μαθών. (Γνώρισε, αφού μάθεις, η γνώση είναι αποτέλεσμα της μάθησης.)

Ακούσας νόει. (Να κατανοείς, αφού ακούσεις.)

Σ’ αυτόν ίσχε. (Να επιβάλλεσαι στον εαυτό σου.)

Φρόνει θνητά. (Να σκέφτεσαι, όπως αρμόζει σε θνητούς.)

Εστίαν τίμα. (Να τιμάς την εστία σου.)

Άρχε σε αυτού. (Να κυριαρχείς στον εαυτό σου.)

Φίλους βοήθει. (Να βοηθάς τους φίλους.)

Θυμού κράτει. (Να συγκρατείς το θυμό σου.)

Φρόνησιν άσκει. (Να καλλιεργείς τη φρόνηση, να εξασκείς τη σκέψη.)

Πρόνοιαν τίμα. (Να εκτιμάς την πρόνοια, να είσαι προνοητικός.)

Όρκω μη χρω. (Να μην ορκίζεσαι.)

Φιλίαν αγάπα. (Να αγαπάς τη φιλία.)

Παιδείας αντέχου. (Να προσηλώνεσαι στην εκπαίδευσή σου.)

Δόξαν δίωκε. (Να επιδιώκεις τη δόξα, να γνωρίζεις και άλλες γνώμες.)

Σοφίαν ζήτει. (Να αναζητάς τη σοφία.)

Καλόν το λέγε. (Να λες το ορθό, το δίκαιο, την αλήθεια.)

Ψέγε μηδένα. (Να μην κατηγορείς, να μην ψέγεις κανέναν.)

Επαίνει αρετήν. (Να επαινείς την αρετή.)

Πράττε δίκαια. (Να πράττεις δίκαια.)

Φίλοις ευνόει. (Να ευνοείς τους φίλους.)

Εχθρούς αμύνου. (Να προφυλάσσεσαι από τους εχθρούς.)

Ευγένειαν άσκει. (Να είσαι ευγενής.)

Κακίας απέχου. (Να απέχεις από την κακία.)

Κοινός γίνου. (Να είσαι κοινωνικός.)

Ίδια φύλαττε. (Να προστατεύεις τα αγαθά σου.)

Αλλοτρίων απέχου. (Να απέχεις από κακίες, δολοπλοκίες, να απέχεις από τα αλλότρια.)

Εύφημος ίσθι. (Να έχεις καλή φήμη.)

Άκουε πάντα. (Να ακούς τα πάντα.)

Φίλω χαρίζου. (Να είσαι πάντα διαθέσιμος στον φίλο, στον αγαπητό, στον αγαπημένο άνθρωπο.)

Χρόνου φείδου. (Να μη σπαταλάς το χρόνο.)

Όρα το μέλλον. (Να προνοείς για το μέλλον.)

Ύβριν μίσει. (Να μισείς την ύβρη.)

Ικέτας αίδου. (Να σέβεσαι τους ικέτες.)

Υιούς παίδευε. (Να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου.)

Έχων χαρίζου. (Όταν έχεις, να χαρίζεις.)

Δόλον φοβού. (Να φοβάσαι το δόλο.)

Ευλόγει πάντας. (Να λες καλά λόγια για όλους.)

Φιλόσοφος γίνου. (Να γίνεσαι φιλόσοφος (σε κάθε τι)).

Όσια κρίνε. (Να κρίνεις τα όσια.)

Γνους πράττε. (Να πράττεις με επίγνωση.)

Φόνου απέχου. (Να μη φονεύσεις.)

Εύχου δυνατά. (Να εύχεσαι με όλη τη δύναμη της ψυχής σου, αληθινά.)

Σοφοίς χρω. (Να συναναστρέφεσαι με σοφούς.)

Ήθος δοκίμαζε. (Να επιδοκιμάζεις το ήθος.)

Λαβών απόδος. (Όταν παίρνεις, να δίνεις)

Υφορώ μηδένα. (Να μην είσαι καχύποπτος.)

Τέχνη χρω. (Να ασκείς την Τέχνη.)

Ο μέλλεις δος. (Να δίνεις φροντίδα (αγάπη) σε όσους νοιάζεσαι.)

Ευεργεσίας τίμα. (Να τιμάς τις ευεργεσίες.)

Φθόνει μηδενί. (Να μη φθονείς κανένα.)

Φυλακήν πρόσεχε. (Να είσαι σε εγρήγορση.)

Ομοίοις χρω. (Να συναναστρέφεσαι με τους ομοίους.)

Διαβολήν μίσει. (Να μισείς τη διαβολή.)

Δικαίως κτω. (Να αποκτάς δίκαια.)

Αγαθούς τίμα. (Να τιμάς τους αγαθούς.)

Κριτήν γνώθι. (Να αναγνωρίζεις τον κριτή σου.)

Γάμους κράτει. (Να σέβεσαι το γάμο σου, να τον κρατάς.)

Τύχην νόμιζε. (Να έχεις κατά νου το τυχαίο που θα συμβεί, να είσαι προνοητικός.)

Εγγύην φεύγε. (Να αποφεύγεις την εγγύηση για κάποιον ή για κάτι.)

Πάσι διαλέγου. (Να συνδιαλέγεσαι με όλους).

Ελπίδα αίνει. (Να δοξάζεις την ελπίδα.)

Δαπανών άρχου. (Να ελέγχεις τις δαπάνες σου.)

Κτώμενος ήδου. (Να είσαι ευχαριστημένος με αυτά που έχεις κατακτήσει.)

Αισχύνην σέβου. (Να σέβεσαι τη ντροπή.)

Χάριν εκτέλει. (Να κάνεις χάρες.)

Ευτυχίαν εύχου. (Να εύχεσαι ευτυχία.)

Τύχην στέργε. (Να αποδέχεσαι τα μοιραία γεγονότα, τις ατυχίες της ζωής, να συμφιλιώνεσαι με την τύχη ή την ατυχία.)

Ακούων όρα. (Να προβλέπεις, αφού ακούσεις.)

Εργάσου κτητά. (Να κοπιάζεις για πράγματα άξια κτήσης, για του ουσιώδη.)

Έριν μίσει. (Να μισείς την έριδα.)

Όνειδος έχθαιρε. (Να εχθρεύεσαι τον χλευασμό.)

Γλώσσαν ίσχε. (Να συγκρατείς τη γλώσσα σου.)

Ύβριν αμύνου. (Να προφυλάσσεσαι από την ύβρη.)

Κρίνε δίκαια. (Να κρίνεις δίκαια.)

Χρώ χρήμασι. (Να χρησιμοποιείς τα χρήματά σου, να μην τα αποθηκεύεις, ούτε να γίνεσαι δούλος τους, να είσαι τ’ αφεντικό τους.)

Αδωροδόκητος δοκίμαζε. (Να δικάζεις χωρίς δωροδοκία.)

Αιτιώ παρόντα. (Να αιτιολογείς, όσα σου συμβαίνουν.)

Λέγε ειδώς. (Να μιλάς, όταν γνωρίζεις.)

Βίας μη έχου. (Να μη βιάζεσαι.)

Αλύπως βίου. (Να επιδιώκεις να ζεις χωρίς λύπες.)

Ομίλει πράως. (Να ομιλείς με πραότητα.)

Φιλοφρόνει πάσιν. (Να είσαι φιλικός με όλους.)

Υιοίς μη καταθάρρει. (Να μην αποκαρδιώνεις τα παιδιά σου.)

Γλύττης άρχε. (Να κυριαρχείς στη γλώσσα σου, να ορίζεις τον λόγο σου, να είσαι άρχοντας του λόγου σου.)

Σε αυτόν ευ ποίει. (Να ευεργετείς τον εαυτό σου.)

Ευπροσήγορος γίνου. (Να είσαι ευπροσήγορος.)

Αποκρίνου εν καιρώ. (Να αποκρίνεσαι στον κατάλληλο καιρό, να μη βιάζεσαι να δώσεις απάντηση στην κατηγορία, να περιμένεις την κατάλληλη ευκαιρία για ν’ απαντήσεις στην αδικία.)

Πόνει μετά δικαίου. (Να κοπιάζεις δίκαια.)

Πράττε αμετανοήτως. (Να πράττεις με σιγουριά.)

Αμαρτάνων μετανόει. (Όταν σφάλλεις, να μετανοείς.)

Οφθαλμού κράτει. (Να κυριαρχείς σε αυτά που βλέπεις, να ελέγχεις αυτά που βλέπεις.)

Βουλεύου χρήσιμα. (Να σκέπτεσαι τα χρήσιμα.)

Επιτέλει συντόμως. (Να πληρώνεις τις οφειλές σου αμέσως, χωρίς αναβολή.)

Φιλίαν φύλασσε. (Να φυλάττεις τη φιλία.)

Ευγνώμων γίνου. (Να είσαι ευγνώμων.)

Ομόνοιαν δίωκε. (Να επιδιώκεις την ομόνοια.)

Άρρητα μη λέγε. (Να μη λες τα άρρητα, να μην αποκαλύπτεις τα μυστικά.)

Το κρατούν φοβού. (Να σέβεσαι τον ανώτερο, τον αξιωματούχο του κράτους.)

Καιρόν προσδέχου. (Να αποδέχεσαι τα συμπτώματα του χρόνου.)

Έχθρας διάλυε. (Να διαλύεις τις έχθρες.)

Γήρας προσδέχου. (Να αποδέχεσαι το γήρας.)

Επί ρώμη μη καυχώ. (Να μην καυχιέσαι για τη δύναμή σου.)

Ευφημίαν άσκει. (Να επιδιώκεις καλή φήμη.)

Απέχθειαν φεύγε. (Να αποφεύγεις την απέχθεια.)

Πλούτει δικαίως. (Να πλουτίζεις δίκαια.)

Δόξαν μη λείπε. (Να μην αδιαφορείς για τη γνώμη των άλλων ή για τη φήμη.)

Κακίαν μίσει. (Να μισείς την κακία.)

Κινδύνευε φρονίμως. (Να ρισκάρεις με σύνεση και λογική.)

Μανθάνων μη κάμνε. (Να μην κουράζεσαι να μαθαίνεις.)

Χρησμούς θαύμαζε. (Να εκτιμάς τους χρησμούς.)

Ους τρέφεις αγάπα. (Να αγαπάς αυτούς που τρέφεις.)

Απόντι μη μάχου. (Να μη μάχεσαι αυτόν που είναι απών.)

Πρεσβύτερον αίδου. (Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους.)

Νεώτερον δίδασκε. (Να διδάσκεις τους νεότερους.)

Πλούτω απίστει. (Να αποστασιοποιείσαι από τον πλούτο.)

Σεαυτόν αίδου. (Να σέβεσαι τον εαυτό σου, να έχεις αυτοσεβασμό.)

Μη άρχε υβρίζων. (Να μην κυβερνάς αλαζονικά.)

Προγόνους στεφάνου. (Να στεφανώνεις, να τιμάς τους προγόνους σου.)

Επί νεκρώ μη γέλα. (Να μην περιγελάς τους νεκρούς.)

Ατυχούντι συνάχθου. (Να συμπάσχεις με τον άτυχο.)

Χαρίζου ευλαβώς. (Να χαρίζεις, αλλά με φρόνηση, με ευλάβεια.)

Εξ ευγενών γέννα. (Να προσπαθείς να συγγενεύεις με καλούς ανθρώπους.)

Επαγγέλου μηδενί. (Να μη διατάζεις κανέναν.)

Τύχη μη πίστευε. (Να μην πιστεύεις στην τύχη.)

Τελεύτα άλυπος. (Να πεθαίνεις χωρίς λύπη.)

Μέτρον άριστον. (Κάθε τι που έχει μέτρο, είναι άριστο.)

Αδικείν μίσει. (Να μισείς την αδικία.)

Ευσέβειαν φύλαττε. (Να είσαι ευσεβής.)

Ηδονής κραττείν. (Να είσαι εγκρατής.)

Βίαν μηδέν πράττειν. (Τίποτα να μην κάνεις βιαστικά.)

Τέκνα παιδεύειν. (Να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου.)

Μη θρασύνου. (Να μη γίνεσαι θρασύς.)

Μελέτει το παν. (Να μελετάς τα πάντα.)

Γαμείν μέλλον καιρόν γνώθι. (Να κάνεις τον γάμο σου την κατάλληλη στιγμή.)

Μη επί παντί λύπου. (Να μη λυπάσαι για το κάθε τι.)

Πίνων άρμοζε. (Όταν πίνεις, να είσαι συγκρατημένος.)

Πέρας επιτελεί μη αποδειλιών. (Να μη διστάζεις να τελειώνεις, ό,τι αρχίζεις.)

Το συμφέρον θηρώ. (Να κυνηγάς το καλό σου.)

Θνήσκε υπέρ Πατρίδος. (Να πεθαίνεις για την πατρίδα σου.)

Τω βίω μάχου. (Να μάχεσαι, να αγωνίζεσαι για τη ζωή.)

Ευ πάσχε θνητός. (Να υπομένεις ό,τι σου συμβεί ως θνητός.)

Παις ων κόσμιος ίσθι, ηβών εγκρατής, μέσος δίκαιος, πρεσβύτερος σοφός. (Να είσαι ως παιδί κόσμιος, ως έφηβος εγκρατής, ως άνδρας δίκαιος, ως γέροντας σοφός.)

omorfizoi