Χένρικ Έκτωρ Σιεμιράντζκι – Χριστιανή Δίρκη & οι δάδες του Νέρωνος

Ο Πολωνός ζωγράφος Χένρυκ Σιεμιράντζκι (1843 –1902) φιλοτέχνησε το έργο του ‘Χριστιανή Δίρκη’ το 1897. Το ιστορικό περιεχόμενο του πίνακα αναπαριστά τον μαρτυρικό θάνατο χριστιανών γυναικών στην Ρωμαϊκή αρένα υπό τον Νέρωνα κατά τον τρόπο που θανατώθηκε η μυθική Δίρκη.

«Στην ελληνική μυθολογία η Δίρκη ήταν σύζυγος του Λύκου, ο οποίος ήταν βασιλιάς στη Θήβα. Η Δίρκη και ο σύζυγός της κατεδίωξαν την ανηψιά τους Αντιόπη, επειδή είχε μείνει έγκυος εκτός γάμου, και τη βασάνισαν. Υπεύθυνος για την εγκυμοσύνη ήταν όμως ο ίδιος ο πατέρας των θεών, ο Δίας, οπότε με τη βοήθειά του τα παιδιά (Αμφίων και Ζήθος) που είχε προλάβει να γεννήσει η Αντιόπη σε μια σπηλιά, όταν μεγάλωσαν τιμώρησαν σκληρά τους διώκτες της μητέρας τους, τον Λύκο και τη Δίρκη: Σύμφωνα με τη χαμένη τραγωδία του Ευριπίδη «Αντιόπη», σκότωσαν τη Δίρκη δένοντάς την στα κέρατα ενός ταύρου. Μετά, εγκαταστάθηκαν στη Θήβα και έγιναν θρυλικοί ήρωες της Βοιωτίας.» (wikipedia)

Στην Α’ επιστολή προς Κορινθίους ο Πάπας Κλήμης ο Α’ (Ρώμη ; – Κριμαία περ. 98) αναφέρει το συγκεκριμένο ρωμαϊκό θέαμα κατά το οποίο το θύμα έπαιρνε τον ρόλο της Δίρκης καθώς και το αντίστοιχο με τις Δαναΐδες.

Christian Dirce, Henryk Hector Siemiradzki, 1896 detail 1

Τα κεντρικά πρόσωπα στον πίνακα είναι δεξιά η θανατωμένη κατ’ ευφημισμόν ‘Δίρκη’ δεμένη στον ταύρο και αριστερά ο Νέρων με την ακολουθία του. Λίγο πιο πίσω βρίσκονται οι μουσικοί του και δεξιά στο βάθος οι μαύροι αχθοφόροι με το χρυσοσκεπές φορητό ανάκλιντρό του. Δίπλα τους στέκονται οι μονομάχοι που προφανώς έλαβαν μέρος στο θέαμα, ο ένας εξ αυτών με κόκκινο ύφασμα ανά χείρας και οι υπόλοιποι με μακριά αγχέμαχα όπλα. Ένα από αυτά τα όπλα είναι μπηγμένο στα πλευρά του θανατωμένου ταύρου. Η ‘Δίρκη’ κείτεται νεκρή, σχεδόν ολόγυμνη στον λευκό χιτώνα της, με τα ματωμένα πόδια της δεμένα στην κοιλιά του ζώου, το αριστερό της χέρι λυμένο και το δεξί της χέρι μαζί με τα μαλλιά της ακόμη δεμένα στο ένα κέρατο του ταύρου. Πέρα από τα τραύματα στα σημεία που είναι δεμένη με το σχοινί δεν φαίνεται κάποιο σοβαρό τραύμα και μάλιστα θανατηφόρο. Όμως όπως και τα πλεγμένα λουλούδια που κάποια είναι συγκρατημένα και άλλα διαλυμένα και σκορπισμένα στην αρένα, έτσι και η ‘Δίρκη’ κρατάει την ομορφιά της αλλά πλέον έχει μείνει χωρίς ζωή. Το αποτέλεσμα του θεάματος διαγράφεται στα πρόσωπα των παρισταμένων. Από τους αριστοκράτες που σκύβουν στο μπαλκόνι, τους μονομάχους, την ακολουθία και ακόμη τον ίδιο τον Νέρωνα, ο Σιεμιράντζκι μας δίνει αισθήματα λύπης, αποτροπιασμού και άσκοπης απώλειας. Ακριβώς με την στάση του ο ίδιος ο Νέρων δείχνει κάποιο προβληματισμό. Ενώ όλοι όμως κοιτούν την νεκρή, στην ακολουθία του αυτοκράτορα διακρίνουμε τουλάχιστον τρία άτομα που κοιτούν τον ίδιο και μάλιστα με βλοσυρότητα.

Christian Dirce, Henryk Hector Siemiradzki, 1896 detail 2

Christian Dirce, Henryk Hector Siemiradzki, 1896 detail 3

Christian Dirce, Henryk Hector Siemiradzki, 1896 detail 4

Σχέδιο του ιδίου θέματος από διαφορετική οπτική γωνία.

The Sketch of Christian Dirce – Henryk Siemiradzki (1896)

Nero’s Torches (Candlesticks of Christianity) – Henryk Hector Siemiradzki (1876)

Παρόμοιο σκηνικό εκτυλίσσεται και στο πρωιμότερο έργο του Σιεμιράντζκι «Οι δάδες του Νέρωνα» το οποίο ολοκλήρωσε δύο δεκαετίες πριν την «Χριστιανή Δίρκη». Το ιστορικό πλαίσιο έχει να κάνει με την καταδίκη των χριστιανών από τον Νέρωνα ως υπευθύνων για την μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης του 64 μ.Χ. Η ποινή δεν ήταν άλλη από τον θάνατο στην πυρά.

Στα δεξιά είναι οι μελλοθάνατοι, τουλάχιστον δώδεκα, τυλιγμένοι με ξερόκλαδα και δεμένοι επάνω σε όρθιους στύλους, έτοιμοι για να γίνουν παρανάλωμα πυρός. Οι στύλοι είναι διακοσμημένοι με λουλούδια, κοινό στοιχείο με την Χριστιανή Δίρκη, όπως και το χρυσοποίκιλτο φορητό ανάκλιντρο του Νέρωνα στα αριστερά. Σε αυτήν όμως την απεικόνιση σε πρώτο πλάνο δεν είναι ο ίδιος ο αυτοκράτορας παρά οι αυλικοί του οι οποίοι είτε αδιαφορούν προς το επικείμενο μαρτύριο, είτε δείχνουν κάποιο ενδιαφέρον, πάντως η γενική εικόνα είναι αυτή της φαυλότητας, της τριφυλότητας και του εγωκεντρισμού. Οι στεφανωμένοι με λουλούδια άνδρες και γυναίκες, βουτηγμένοι στις ηδονές και στην μέθη, δείχνουν ίσως ακόμη περισσότερο ανάλγητοι και από τον Νέρωνα ή την οικόσιτη τίγρη του. Η όλη εικόνα είναι αυτή της γιορτής.

Στο βάθος διακρίνουμε τον ακόλουθο που σηματοδοτεί με ένα κόκκινο πανί την αρχή του μαρτυρίου και όντως αυτή είναι η στιγμή που οι δούλοι έχουν σκαρφαλώσει στους  πρώτους δύο στύλους με τους πυρσούς αναμμένους. Οι χριστιανοί έχουν αναρτημένη την καταδίκη τους κατά την ρωμαϊκή πρακτική. Δύο πρόσωπα είναι πιό διακριτά σε εμάς, ένας ηλικιωμένος και μία κοπέλα. Ο μεν άνδρας ρίχνει το βλέμμα του στους αυλικούς, η δε κοπέλα πίσω μακριά και προς τον ουρανό. Υπαινιγμός του ζωγράφου για την τελική κρίση η οποία θα είναι από την ύψιστη αρχή.

Nero’s Torches (Leading Light of Christianity), Henryk Siemiradzki, 1876 detail 1

Nero’s Torches (Leading Light of Christianity), Henryk Siemiradzki, 1876 detail 2

Nero’s Torches (Leading Light of Christianity), Henryk Siemiradzki, 1876 detail 3

Henryk Hector Siemiradzki (1843 –1902)

Ο Χένρυκ Σιεμιράντζκι (πολωνικά: Henryk Hektor Siemiradzki, 24 Οκτωβρίου 1843 – 23 Αυγούστου 1902) ήταν Πολωνός ζωγράφος, ιδιαίτερα γνωστός για την ακαδημαϊκή ζωγραφική του με σκηνές από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα.

Πηγή: thetempestahead

antikleidi