Η μεταπολιτευτική ιστορία του Κέντρου

Και νά, λοιπόν, που, εκτός από την "3η του Σεπτέμβρη", ο σοσιαλισμός στην Ελλάδα έχει πλέον και "3η του Γενάρη".  Ώδινεν Γιώργος και έτεκεν ΚΙνημα ΔΗμοκρατών ΣΟσιαλιστών, άλλως πως ΚιΔηΣο. Η σοβαρότης τού εγχειρήματος είναι αναμφισβήτητη και, ως εκ τούτου, θα ασχοληθούμε μαζί της στα προσεχή "Σαββατιάτικα", όπως της αρμόζει. Επειδή, όμως, αυτό το ΚιΔηΣο μού θυμίζει κάτι από τα περασμένα, για την ώρα λέω να σας διηγηθώ εν συντομία την μεταπολιτευτική ιστορία τού πολιτικού χώρου τον οποίο αποκαλούμε "κέντρο".

Όπως είναι γνωστό, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέστρεψε πανίσχυρος στην χώρα μετά την πτώση τής χούντας. Αμέσως έφτιαξε μια Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος, η οποία ανέλαβε τριπλό έργο: να αντιμετωπίσει την εισβολή των τούρκων στην Κύπρο, να περιφρουρήσει την νεογέννητη δημοκρατία από τους νοσταλγούς τής "εθνοσωτηρίου" και να οδηγήσει την χώρα σε κανονικές εκλογές όσο το δυνατόν συντομώτερα.

Σ' εκείνη την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος, ο Καραμανλής τοποθέτησε στελέχη τόσο από την προδικτατορική δεξιά (την δική του ΕΡΕ) όσο και από την προδικτατορική Ένωση Κέντρου (του Γεωργίου Παπανδρέου). Αντιπρόεδρος και υπουργός εξωτερικών (με το εξαιρετικά δύσκολο έργο να χειριστεί το πρόβλημα της Κύπρου) τοποθετήθηκε ο χαλκέντερος κεντρώος πολιτικός (μπήκε στην πολιτική το 1945) και πρώην διοικητής τής Τραπέζης της Ελλάδος (1964-1966) Γεώργιος Μαύρος. Στο υπουργείο οικονομικών τοποθετήθηκε ένας άλλος κεντρώος πολιτικός και πρώην υποδιοικητής τής Τραπέζης της Ελλάδος (παραιτήθηκε το 1967 λόγω της χούντας), ο Ιωάννης (Γιάγκος) Πεσμαζόγλου, στον οποίο ανατέθηκαν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ.. Να σημειώσουμε εδώ ότι και οι δυο αυτοί κεντρώοι πολιτικοί συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν κατά την περίοδο της δικτατορίας.

Τελικά, η χώρα πήγε την 17η Νοεμβρίου 1974 σε εκλογές, όπου θριάμβευσε με 54,37% η Νέα Δημοκρατία τού πανίσχυρου Καραμανλή. Όσοι από τους παλιούς κεντρώους πολιτικούς δεν πήγαν στην Νέα Δημοκρατία, προσπάθησαν να αναβιώσουν την Ένωση Κέντρου, προσεταιριζόμενοι ορισμένους νεώτερους πολιτικούς (από το κίνημα Νέες Πολιτικές Δυνάμεις) και ιδρύοντας ένα καινούργιο κόμμα με τίτλο Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις (ΕΚ-ΝΔ), στο οποίο ανέλαβε πρόεδρος ο Γεώργιος Μαύρος. Στις εκλογές τού Νοεμβρίου, η ΕΚ-ΝΔ πήρε το διόλου ευκαταφρόνητο (με δεδομένη την παντοδυναμία Καραμανλή) ποσοστό 20,42%, αναδεικνυόμενη σε αξιωματική αντιπολίτευση με 60 βουλευτές. Ανάμεσα σ' αυτούς τους βουλευτές ήταν και ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου.

Ο Γεώργιος Μαύρος σε μια σπάνια φωτογραφία
από την εποχή που ήταν  υπουργός οικονομικών
και πρόεδρος του Απόλλωνα Αθηνών (1951)

Παρά το ότι η ΕΚ-ΝΔ αναδείχθηκε δεύτερο κόμμα, το 20,42% θεωρήθηκε από πολλούς ως αποτυχία. Η εσωκομματική φαγωμάρα όσο πήγαινε και φούντωνε, υποδαυλιζόμενη κυρίως από εκείνους που είχαν αντιταχθεί στην συμμετοχή κεντρώων στελεχών στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος. Με το ΠαΣοΚ να ανεβαίνει γοργά (στις εκλογές του 1974 είχε πάρει μόλις 13,58%), πολλές "παλιές καραβάνες" του κέντρου άρχισαν να ανησυχούν για το πολιτικό τους μέλλον. Τα "γλυκοκοιτάγματα" πολλών μελών τού κόμματος προς την Νέα Δημοκρατία (κυρίως) οδήγησαν τον Μαύρο σε μια απέλπιδα προσπάθεια να σώσει όσα μπορούσε. Έτσι, στις 5 Φεβρουαρίου 1976 η ΕΚ-ΝΔ ενώθηκε με τοΗνωμένον Δημοκρατικόν Κέντρον τού Ιωάννη Ζίγδη. Ο νέος πολιτικός σχηματισμός πήρε την ονομασία Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου.

Όμως, η υπόθεση "κέντρο" δεν έχει πλέον μέλλον. Στις εκλογές τής 20ης Νοεμβρίου 1977, η ΕΔηΚ χάνει την μισή εκλογική δύναμή της και καταγράφει το θλιβερό 11,95%, εκλέγοντας μόλις 16 βουλευτές. Ο Μαύρος αποχωρεί απογοητευμένος όχι μόνο από την ηγεσία τού κόμματος αλλά και από αυτό το ίδιο το κόμμα, παραμένοντας στην βουλή ως ανεξάρτητος βουλευτής. Τον διαδέχεται ο Ιωάννης Ζίγδης, ο οποίος κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει την καταστροφή, πλην εις μάτην. Μέσα σε ένα εξάμηνο, η ΕΔηΚ θα μείνει με 5 μόνο βουλευτές. Οι Αθανάσιος Κανελλόπουλος φεύγει για την Νέα Δημοκρατία (όπου θα πάνε μετά από λίγα χρόνια και ο Σωτήρης Κούβελας με την Βιργινία Τσουδερού) ενώ στο ΠαΣοΚ καταλήγουν οι Στέλιος Παπαθεμελής, Μανώλης Μπαντουβάς, Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, Αναστάσιος Πεπονής και Δημήτριος Τσάτσος. Στο τέλος, καταλήγει στο ΠαΣοΚ και ο ίδιος ο Γεώργιος Μαύρος, ο οποίος έχει προλάβει στο μεταξύ να ιδρύσει τηνΠαράταξη Κέντρου (ΠαρΚε).

Παρένθεση. Αργότερα, όλοι αυτοί έγιναν υπουργοί είτε σε κυβερνήσεις του ΠαΣοΚ είτε σε κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας. Μάλιστα δε, ο Σωτήρης Κούβελας προωθήθηκε από την Νέα Δημοκρατία στο αξίωμα του δημάρχου Θεσσαλονίκης (1986-1989) και τον θυμόμαστε ακόμη για την περίφημη αποστροφή του "οι ποιητές είναι λαπάδες", την οποία ξεστόμισε όντας υπουργός πολιτισμού (!) στην κυβέρνηση Ζολώτα (1989). Κλείνει η παρένθεση.

Από τους υπόλοιπους, ο Νικήτας Βενιζέλος προσπάθησε να ξαναζωντανέψει το Κόμμα των Φιλελευθέρων, το οποίο είχε ιδρύσει ο παππούς του, μια προσπάθεια που απέτυχε παταγωδώς. Το κόμμα υπάρχει ακόμη, έχοντας ως πρόεδρο από το 1995 τον συνταξιούχο αξιωματικό Μανώλη Καλλιγιάννη, αλλά η παρουσία του κινείται στα όρια της γραφικότητας (στις εκλογές τού Ιουνίου 2012 συγκέντρωσε 615 ψήφους).

Ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου

Τέλος, ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου με την Βιργινία Τσουδερού προχώρησαν στην ίδρυση ενός πολιτικού σχηματισμού, ο οποίος υποτίθεται πως θα ήταν προοδευτικώτερος από τους άλλους κεντρώους σχηματισμούς. Ήταν το ΚΟμμα ΔΗμοκρατικού ΣΟσιαλισμού, άλλως πως ΚοΔηΣο. Εκεί τους ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, ο Σωτήρης Κούβελας, ο Μπάμπης Πρωτοπαπάς και ο Κώστας Αλαβάνος. Βεβαίως, ούτε ο Πεσμαζόγλου ούτε η Τσουδερού είχαν ποτέ οποιαδήποτε σχέση με τον σοσιαλισμό (άλλωστε, το πολιτικό τους τέλος τούς βρήκε στις γραμμές τής Νέας Δημοκρατίας) αλλά, είπαμε: το ΠαΣοΚ είναι στα πάνω του και η λέξη "σοσιαλισμός" έχει γίνει καραμέλλα που πιπιλίζεται και εύκολα και ευχάριστα από τον λαό. Το ΚοΔηΣο επρόκειτο να αναδειχθεί στον σημαντικώτερο από τους τελευταίους απογόνους τού πάλαι ποτέ κραταιού κέντρου, αν και η πολιτική του δράση αποδείχθηκε μάλλον βραχύβια.

Ουσιαστικά, κάπου εκεί πέθανε η ΕΔηΚ. Στις εκλογές τού 1981 συγκέντρωσε μόλις 0,40% και στις ευρωεκλογές τού 1984 έπεσε ακόμη περισσότερο, στο 0,28%. Στις εκλογές τού 1985, ο Ζίγδης αποφάσισε να συνεργαστεί με το ΠαΣοΚ. Τελευταία φορά που η ΕΔηΚ κατέβηκε αυτόνομη σε εκλογές, ήταν το "μαύρο 1989", οπότε και μάζεψε 0,12%. Παρά ταύτα, ο Ζίγδης εξακολούθησε να παραμένει πρόεδρος ενός κόμματος-σφραγίδα μέχρι τον θάνατό του το 1997. Λίγο αργότερα, η κεντρική επιτροπή εξέλεξε πρόεδρο τον καθηγητή Νεοκλή Σαρρή.

Ο Ιωάννης Ζίγδης
σε γραμματόσημο του 2001

Πέρασαν 20 χρόνια απραξίας (1989-2009) ώσπου, στις εκλογές τού 2009, το κόμμα συνέπραξε με την Δημοκρατική Αναγέννηση (του Στέλιου Παπαθεμελή). Το 2011 ο Σαρρής πεθαίνει και το 3ο συνέδριο του κόμματος (32 χρόνια μετά το προηγούμενο) εκλέγει ως πρόεδρο τον Σταύρο Καράμπελα. Σχεδόν αμέσως και εν όψει των εκλογών τού 2012, ο Καράμπελας συμπράττει με τον ΣυΡιζΑ, στα ψηφοδέλτια του οποίου βρίσκεται χώρος και για υποψηφίους της ΕΔηΚ...


Υποθέτω πως ο αναγνώστης έχει ήδη καταλάβει το πώς έγινε και θυμήθηκα σήμερα όλα τούτα. Ήταν αδύνατον το ΚιΔηΣο τού Γιώργου να μη μου θυμίσει το ΚοΔηΣο τού Γιάγκου. Πρόκειται για δυο σχεδόν συνώνυμους πολιτικούς σχηματισμούς (απλώς το τότε Κόμμαεμφανίζεται σήμερα ως Κίνημα), οι οποίοι προέκυψαν από το κουφάρι κάποιου πρώην μεγάλου κόμματος που κάποτε είχε κυβερνήσει τον τόπο.

Επειδή η Ιστορία είναι μεγάλη δασκάλα κι επειδή, όπως φαίνεται, ΚοΔηΣο και ΚιΔηΣο βγήκαν από την ίδια μαμμή, στο επόμενο σημείωμα θα δούμε πώς τα πήγε το "μωρό" τού Γιάγκου, μήπως και καταλήξουμε σε κάποια πρόβλεψη για το τι θα κάνει το "μωρό" τού Γιώργου.

Ο Γεώργιος Μαύρος, ως πρόεδρος της ΕΚ-ΝΔ

teddygr