του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.
Στη στρατηγική, όπως και στη θάλασσα, η ηρεμία σπάνια αποτελεί ένδειξη ασφάλειας. Οι τελευταίες αμερικανικές επιχειρήσεις κοντά στη Βενεζουέλα με ναυτικές απαγορεύσεις για αποστολές καταπολέμησης των ναρκωτικών, σε συνδυασμό με μυστικές πρωτοβουλίες πληροφοριών, αποκαλύπτουν μια σημαντική στροφή στην προσέγγιση της Ουάσιγκτον απέναντι στο καθεστώς Μαδούρο που δεν είναι άλλο από μια σκόπιμη μετατόπιση στάσης. Αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να είναι τακτική δραστηριότητα που στοχεύει τους λαθρέμπορους κρύβει μια βαθύτερη στρατηγική πρόθεση: να πιέσουν και να σηματοδοτήσουν ένα καθεστώς που εδώ και καιρό αψηφά τόσο τους διεθνείς κανόνες όσο και την περιφερειακή σταθερότητα.
Αυτή η πορεία δεν οδεύει προς καλή κατεύθυνση. Ο κίνδυνος δεν έγκειται μόνο στην κλιμάκωση, αλλά και στη σταδιακή διάβρωση της σαφήνειας, όταν οι αποστολές καταπολέμησης των ναρκωτικών θολώνουν και μετατρέπονται σε καταναγκαστική διπλωματία και η αποτροπή κινδυνεύει να μετατραπεί σε πρόκληση.
Ο κίνδυνος δεν περιορίζεται στα ύδατα της Καραϊβικής. Έγκειται στη σταδιακή σύγκλιση της επιβολής του νόμου, της διπλωματίας και της προβολής ισχύος, μια σύγκλιση που συχνά παράγει ασάφεια αντί για σταθερότητα. Όταν η ναυτική ισχύς χρησιμοποιείται χωρίς σαφώς διατυπωμένο πολιτικό στόχο, η αποτροπή μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε πρόκληση.
Από θαλάσσιας άποψης, η Καραϊβική αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από ένα περιφερειακό θέατρο. Είναι μια στρατηγική αρτηρία του Δυτικού Ημισφαιρίου, που συνδέει τον Κόλπο του Μεξικού, τη Διώρυγα του Παναμά και τις διατλαντικές οδούς που στηρίζουν το παγκόσμιο εμπόριο. Οπότε οι θάλασσες στα ανοιχτά της Βενεζουέλας δεν αποτελούν απλό πεδίο επιβολής του νόμου. Είναι ένα γεωπολιτικό ρήγμα. Για την Ουάσιγκτον, ο έλεγχος αυτού του θαλάσσιου χώρου είχε πάντα να κάνει τόσο με την επιρροή όσο και με την ασφάλεια. Για το Καράκας, κάθε ξένο πολεμικό πλοίο κοντά στις ακτές του γίνεται σύμβολο πολιορκίας και δικαιολογία για περαιτέρω στρατιωτικοποίηση στο εσωτερικό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν εδώ και καιρό τον έλεγχο αυτών των υδάτων ως στοιχείο της ευρύτερης ημισφαιρικής ασφάλειάς τους. Ωστόσο, για τη Βενεζουέλα, κάθε ξένο πολεμικό πλοίο που εμφανίζεται στα ανοιχτά χρησιμεύει τόσο ως απειλή όσο και ως πρόσχημα – ενισχύοντας την αφήγηση του καθεστώτος περί περικύκλωσης και αντίστασης.
Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ναυτική ισχύς είναι πιο αποτελεσματική όταν είναι προβλέψιμη και αναλογική. Όταν οι ενέργειες στη θάλασσα στερούνται συνοχής στο πλαίσιο μιας μεγάλης στρατηγικής, προκαλούν λανθασμένους υπολογισμούς. Το να χτυπάς πλοία είναι μια στρατιωτική αποστολή, το να διαμορφώνεις αντιλήψεις περί νομιμότητας είναι εντελώς διαφορετικό. Η συμβουλή των παλαιοτέρων, να αιχμαλωτίζεις αντί να καταστρέφεις, να δημιουργείς στοιχεία αντί να κάνεις πρωτοσέλιδα, αντικατοπτρίζει την κατανόηση ότι η στρατηγική επιτυχία εξαρτάται τόσο από τον αφηγηματικό έλεγχο όσο και από την ισχύ πυρός.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επομένως να αποφασίσουν ποιον στόχο επιδιώκουν. Εάν η πρόθεση της Ουάσινγκτον είναι η καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών, τότε πρέπει να βασίσει τις ενέργειές της στην ακρίβεια των πληροφοριών, τον πολυμερή συντονισμό και τη νομική διαφάνεια. Εάν στοχεύουν να ασκήσουν πίεση στο καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο, τότε πρέπει να προβλέψουν το πολιτικό, ανθρωπιστικό και περιφερειακό πλήγμα που θα προκαλέσει ένας τέτοιος καταναγκασμός. Η γραμμή μεταξύ επιρροής και παρέμβασης είναι τόσο λεπτή όσο τα ίχνη ενός πλοίου, και εξίσου εύκολα διαταράσσεται.
Για τους περιφερειακούς παράγοντες, ιδίως την Κολομβία, τη Βραζιλία και τα κράτη της Καραϊβικής, αυτή η στιγμή απαιτεί επαγρύπνηση. Η ασφάλεια του ημισφαιρίου δεν μπορεί να στηρίζεται σε μονομερείς επιδείξεις δύναμης, αλλά σε κοινούς κανόνες των κοινών θαλάσσιων αγαθών. Η Λατινική Αμερική δεν έχει καμία όρεξη για έναν ακόμη Ψυχρό Πόλεμο δι’ αντιπροσώπου. Η Καραϊβική δεν πρέπει να γίνει πειραματικό θέατρο στρατηγικής σηματοδότησης.
Για την Ελλάδα και την Ευρώπη, αυτό το επεισόδιο προσφέρει ένα ευρύτερο μάθημα. Ο θαλάσσιος τομέας παραμένει η απόλυτη δοκιμασία ισορροπίας μεταξύ ισχύος και σύνεσης. Είτε στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο είτε στην Καραϊβική, η προβολή της ναυτικής ισχύος πρέπει να υπηρετεί μια συνεκτική στρατηγική που βασίζεται στο δίκαιο και τη διπλωματία. Διαφορετικά, επαναλαμβάνουμε τα λάθη εκείνων που συγχέουν τη δράση με τον έλεγχο.
Η δοκιμασία της στρατηγικής δεν έγκειται στην πρώτη κίνηση αλλά στην προνοητικότητα των επόμενων δέκα. Οι θάλασσες στα ανοιχτά της Βενεζουέλας είναι για άλλη μια φορά γεμάτες δύναμη και πρόθεση. Η επικείμενη καταιγίδα στα ανοικτά των ακτών της Βενεζουέλας αποτελεί προειδοποίηση, όχι μόνο για την Ουάσινγκτον και το Καράκας, αλλά και για όλους όσους πλοηγούνται στα στενά μεταξύ αποτροπής και κλιμάκωσης. Εάν η σύνεση δεν αγκυροβολήσει τη δράση, τότε ο κόσμος μπορεί σύντομα να γίνει μάρτυρας μιας ακόμη επίδειξης μιας αρχής τόσο παλιάς που μας υπενθυμίζει ο Θουκυδίδης: ότι η ισχύς, ανεξάρτητη από σκοπό, προκαλεί την ίδια τη σύγκρουση που επιδιώκει να αποτρέψει.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), του Strategy International (SI) και του Research Institute for European and American Studies (RIEAS).
https://www.anixneuseis.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου