Σήμερα, ο κόσμος είναι μάρτυρας μιας γεωπολιτικής αντιπαράθεσης πρωτοφανούς μεγέθους μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, δύο υπερδυνάμεων που συγκρούονται όχι μόνο οικονομικά, στρατιωτικά και τεχνολογικά, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζεται και διεξάγεται ο πόλεμος και η πολιτική. Δεν είναι μόνο μια σύγκρουση μεταξύ δύο εθνών, αλλά ένας ιδεολογικός και στρατηγικός αγώνας που αντιτίθεται σε δύο κοσμοθεωρίες βαθιά ριζωμένες στις θεωρίες του πολέμου και της εξουσίας: αυτή του Μακιαβέλι και αυτή του Σουν Τζου. Αν δίναμε μια εικόνα αυτού του αγώνα, θα ήταν μια μονομαχία μεταξύ του άμεσου ενστίκτου επιβίωσης των Ηνωμένων Πολιτειών και της μακροπρόθεσμης στρατηγικής της Κίνας. Ποιος όμως θα κερδίσει μακροπρόθεσμα;
Ο Μακιαβέλι και η βραχυπρόθεσμη στρατηγική της εξουσίας: Το όραμα των Ηνωμένων Πολιτειών
Ένα από τα θεμελιώδη δόγματα της μακιαβελικής σκέψης, όπως αναπτύχθηκε από τον Νικολό Μακιαβέλι στον «Ηγεμόνα», είναι ότι ο κυρίαρχος, ή το κράτος, πρέπει να είναι πρόθυμο να κάνει τα πάντα για να διατηρήσει την εξουσία του. Ο κύριος στόχος είναι να διασφαλιστεί η θέση και ο έλεγχός του, ακόμη και αν αυτό περιλαμβάνει βάναυσες και αδίστακτες ενέργειες. Ο Μακιαβέλι δεν φοβάται τα λάθη τακτικής αρκεί να διορθώνονται γρήγορα και αποτελεσματικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζουν αυτή τη φιλοσοφία σε μεγάλο βαθμό στις διεθνείς πολιτικές τους: άμεση δράση, ταχεία επέμβαση σε κρίσεις και προθυμία να μην αφήσουν ποτέ τον αντίπαλο να κερδίσει το πάνω χέρι.
Η στρατιωτική ισχύς και η χρήση βίας βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της προσέγγισης. Είτε πρόκειται για τις επεμβάσεις στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν, είτε για τις οικονομικές κυρώσεις εναντίον χωρών όπως η Βόρεια Κορέα ή το Ιράν, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συχνά επιδείξει προθυμία να αντιδράσουν άμεσα σε οποιαδήποτε απειλή, με την ιδέα ότι η αποτυχία δεν αποτελεί επιλογή και ότι οποιοδήποτε λάθος μπορεί να διορθωθεί επί τόπου.
Αυτή η προσέγγιση αντικατοπτρίζεται επίσης στον τρόπο με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες τοποθετούνται έναντι της Κίνας. Η εμπορική επιθετικότητα, οι κυρώσεις και οι τεχνολογικοί αποκλεισμοί είναι άμεσες απαντήσεις στην άνοδο της Κίνας στην εξουσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με μια μακιαβελική λογική, επιδιώκουν να παραμείνουν σε δεσπόζουσα θέση με κάθε κόστος, ακόμη και αν αυτό σημαίνει την πυροδότηση εμπορικών ή στρατιωτικών συγκρούσεων. Τα λάθη σε αυτές τις στρατηγικές δεν θεωρούνται ανεπανόρθωτες ήττες, αλλά περιστατικά που πρέπει να διορθωθούν γρήγορα με άλλα ισχυρά μέτρα.
Ο Σουν Τζου και η μακροπρόθεσμη στρατηγική: Το όραμα της Κίνας
Από την άλλη, η Κίνα φαίνεται να ενσαρκώνει τη φιλοσοφία του Σουν Τζου, του συγγραφέα της «Τέχνης του Πολέμου». Ο Σουν Τζου υποστηρίζει μια πιο υπομονετική και υπολογισμένη προσέγγιση, όπου η νίκη δεν επιτυγχάνεται μέσω βίαιης αντιπαράθεσης, αλλά μάλλον μέσω της εκμετάλλευσης των αδυναμιών του αντιπάλου και της χρήσης των πόρων με στρατηγικό και βιώσιμο τρόπο. Ο χρόνος, από αυτή την άποψη, είναι σύμμαχος, όχι περιορισμός. Η στρατηγική του Σουν Τζου βασίζεται στην ιδέα ότι η αποτυχία δεν επιτρέπεται και ότι μια διαρκής νίκη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω προσεκτικής προετοιμασίας και χειραγώγησης μακροπρόθεσμων γεωπολιτικών παραγόντων.
Μια θεμελιώδης αρχή του Σουν Τζου είναι να κερδίζει χωρίς να πολεμά. Αυτό συνεπάγεται όχι μόνο έμμεση κυριαρχία, αλλά και ήπια και διακριτική επιρροή, όπως φαίνεται από την προσέγγιση της Κίνας στις οικονομικές της σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο, ειδικά το Σχέδιο του Δρόμου του Μεταξιού της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI). Αυτές οι κινήσεις επιτρέπουν στην Κίνα να διαλύσει σταδιακά την επιρροή των ΗΠΑ σε στρατηγικές περιοχές χωρίς να καταφύγει σε άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση.
Η Κίνα φαίνεται να έχει ενσωματώσει τις διδασκαλίες του Σουν Τζου σε όλα τα επίπεδα της εξωτερικής της πολιτικής. Αντί να διακινδυνεύσει έναν ανοιχτό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, χρησιμοποιεί μια στρατηγική υπομονής, οικονομικής εξισορρόπησης και διπλωματίας. Δεν επιδιώκει να προκαλέσει στρατιωτικές αντιπαραθέσεις, αλλά να ενισχύσει την επιρροή της σε παγκόσμιο επίπεδο χρησιμοποιώντας οικονομικούς, τεχνολογικούς και διπλωματικούς μοχλούς.
Η μάχη των στρατηγικών: Βραχυπρόθεσμη έναντι μακροπρόθεσμης
Το μεγάλο πλεονέκτημα της μακιαβελικής στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η ταχύτητα δράσης της. Αντιμέτωπη με μια άμεση απειλή, η Αμερική έχει τα μέσα να απαντήσει με μια στρατιωτική και οικονομική δύναμη που υπερβαίνει αυτή οποιασδήποτε άλλης χώρας (On Paper). Αυτό της επιτρέπει να διατηρεί μια θέση κυριαρχίας σε περιβάλλοντα όπου η άμεση δράση είναι ζωτικής σημασίας, όπως στο πλαίσιο στρατιωτικών συγκρούσεων ή επειγουσών γεωπολιτικών κρίσεων.
Ωστόσο, αυτή η στρατηγική ενέχει επίσης μεγάλους κινδύνους, ιδίως όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τέτοιων ενεργειών. Εάν παρουσιαστεί σφάλμα, μπορεί να είναι δύσκολο να διορθωθεί. Οι οικονομικές κυρώσεις, οι στρατιωτικές συγκρούσεις και η διπλωματική βία μπορεί να έχουν βαθιές συνέπειες για τη γεωπολιτική και οικονομική σταθερότητα. Επιπλέον, αυτή η προσέγγιση δεν λαμβάνει πάντα υπόψη τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις: οι Ηνωμένες Πολιτείες κινδυνεύουν να βρεθούν σε μια κατάσταση όπου έχουν εμπλακεί σε αντιπαράθεση με την Κίνα, χωρίς να έχουν προβλέψει τις συνολικές επιπτώσεις αυτού του πολέμου μακροπρόθεσμα.
Αντίθετα, η Κίνα, ακολουθώντας τις αρχές του Σουν Τζου, φαίνεται να αφιερώνει χρόνο για να παρατηρήσει και να υπολογίσει τις κινήσεις σε μια στρατηγική που εστιάζει όχι μόνο στα άμεσα κέρδη, αλλά και στη βιώσιμη κυριαρχία. Η στρατηγική υπομονή της Κίνας, η οποία έχει ήδη αποδείξει την ικανότητά της να οικοδομεί συμμαχίες εδώ και αρκετά χρόνια, να κυριαρχεί στις αγορές και να επεκτείνει τη διπλωματική της επιρροή, θα μπορούσε να επιτρέψει στη χώρα να βγει νικήτρια σε μια μακροπρόθεσμη αντιπαράθεση.
Μια μάχη αντίληψης: Ποιος έχει δίκιο;
Καθώς αυτή η αντιπαράθεση εκτυλίσσεται στην παγκόσμια σκηνή, ένα ερώτημα παραμένει: ποιος θα επικρατήσει; Ο άμεσος πραγματισμός του Μακιαβέλι ή η μακροπρόθεσμη σοφία του Σουν Τζου; Φαίνεται ότι η Κίνα, με τη λεπτή και ελεγχόμενη στρατηγική της, έχει ένα μακροπρόθεσμο πλεονέκτημα, καθώς έχει κατανοήσει πλήρως τη σημασία μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τις τρέχουσες απειλές, αλλά και μακροπρόθεσμους παράγοντες. Σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης και αλληλένδετης εξάρτησης, η ανθεκτικότητα και η ήπια στρατηγική είναι συχνά πιο αποτελεσματικές από τη χρήση ωμής βίας, η οποία, ενώ είναι «αποτελεσματική» βραχυπρόθεσμα, μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση και αστάθεια μακροπρόθεσμα.
Σε μια εποχή που η σινοαμερικανική σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτή η αντιπαράθεση θα είναι μια μάχη δύο οραμάτων ενός ενιαίου κόσμου: της μακιαβελικής δυτικής κυριαρχίας όπου επιτρέπονται όλα τα χτυπήματα, ενάντια στη στρατηγική υπομονή του Παγκόσμιου Νότου του Σουν Τζου. Η ιστορία θα μας πει ποιο μοντέλο θα αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου.
https://reseauinternational.net/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου