Σε μια εποχή όπου οι γεωπολιτικές συμμαχίες μεταμορφώνονται με ταχύτητα, η Τουρκία και η Αίγυπτος προχωρούν σε μια στρατηγική αμυντική συμμαχία που μπορεί να αλλάξει ριζικά το τοπίο της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου. Με το Κάιρο να έχει λάβει την έγκριση για συμμετοχή στο πρόγραμμα ανάπτυξης των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών KAAN πέμπτης γενιάς, αυτή η συνεργασία δεν περιορίζεται σε μια απλή αγορά όπλων, αλλά περιλαμβάνει μεταφορά τεχνολογίας, κοινή παραγωγή και ενίσχυση της αμυντικής αυτονομίας. Για την Ελλάδα , αυτή η εξέλιξη εγείρει κρίσιμα ερωτήματα: Πώς επηρεάζει η προσέγγιση Άγκυρας-Καΐρου τις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις και τις ελληνικές διεκδικήσεις στη Μεσόγειο; Από Αντίπαλοι σε Στρατηγικούς Εταίρους: Το Ιστορικό της Προσέγγισης Η σχέση Τουρκίας και Αιγύπτου έχει περάσει από φάσεις έντονης αντιπαράθεσης σε μια εποχή στενής συνεργασίας. Μετά το 2013, όταν ο Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι ανέλαβε την εξουσία στην Αίγυπτο, οι εντάσεις κορυφώθηκαν λόγω της τουρκικής στήριξης στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και της διαφορετικής στάσης στον εμφύλιο της Λιβύης. Εκεί, η Αίγυπτος υποστήριζε τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ στην ανατολική Λιβύη, ενώ η Τουρκία την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNU) στη δυτική, με την οποία υπέγραψε το αμφιλεγόμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών – ένα μνημόνιο που παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και απειλεί ελληνικά και κυπριακά δικαιώματα. Ωστόσο, από το 2021, οι δύο χώρες ξεκίνησαν μια σταδιακή εξομάλυνση. Η επίσκεψη του Σίσι στην Άγκυρα τον Σεπτέμβριο 2024 σηματοδότησε την αρχή, με έκφραση ενδιαφέροντος για το πρόγραμμα KAAN και το τουρκικό σύστημα αεροπορικής άμυνας, παρόμοιο με το ισραηλινό Iron Dome. Οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν τον Μάιο 2025, με επισκέψεις αιγυπτιακών στρατιωτικών αντιπροσωπειών στην Τουρκία, όπου συζητήθηκαν θέματα εκπαίδευσης, ανταλλαγής γνώσεων και κοινής παραγωγής. Μέχρι τον Ιούλιο 2025, η Τουρκία ενέκρινε επίσημα τη συμμετοχή της Αιγύπτου στο KAAN, με Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) να αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους. Αυτή η συμφωνία περιλαμβάνει όχι μόνο απόκτηση αεροσκαφών, αλλά και μεταφορά τεχνολογίας, δημιουργία κοινών γραμμών παραγωγής και πιθανή αγορά 40-50 KAAN από την Αίγυπτο μακροπρόθεσμα. Το KAAN: Τεχνικές Λεπτομέρειες και Στρατηγική Σημασία Το KAAN, αναπτυγμένο από την Turkish Aerospace Industries (TAI), είναι ένα μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς που στοχεύει να ανταγωνιστεί τα αμερικανικά F-35 και F-22. Οι τεχνικές προδιαγραφές του το καθιστούν ένα προηγμένο όπλο: Έχει μήκος 20,3 μέτρα, άνοιγμα πτερύγων 13,4 μέτρα, ύψος 5 μέτρα και εμβαδόν πτερύγων 71,6 τετραγωνικά μέτρα. Το μέγιστο βάρος απογείωσης φτάνει τα 34.750 κιλά, ενώ τροφοδοτείται αρχικά από δύο κινητήρες General Electric F110-GE-129, που παρέχουν ώθηση 76,31 kN (ξηρή) και 131 kN (με afterburner) ανά κινητήρα. Στόχος είναι η αντικατάστασή τους με εγχώριους κινητήρες από την TEI (TUSAS Engine Industries) μέχρι το 2030, ενισχύοντας την τουρκική αυτονομία. Το KAAN διαθέτει stealth χαρακτηριστικά, όπως ειδικά σχεδιασμένες εξατμίσεις για μείωση της θερμικής υπογραφής, προηγμένα ραντάρ AESA (Active Electronically Scanned Array) και ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης για αυτόνομη πλοήγηση και στόχευση. Μπορεί να φτάσει ταχύτητα Mach 1,8+, ακτίνα μάχης 1.100 χιλιόμετρα και ανώτατο ύψος 55.000 πόδια. Ο οπλισμός περιλαμβάνει εσωτερικό πυροβόλο 20mm, αερο-προς-αέρος πυραύλους όπως οι Gökdoğan και Bozdoğan, και βόμβες ακριβείας. Η πρώτη πτήση έγινε το 2023, με παραγωγή να ξεκινά το 2028-2029 και πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα το 2030. Αυτή η τεχνολογία επιτρέπει στην Αίγυπτο να μειώσει την εξάρτησή της από δυτικά συστήματα, όπως τα γαλλικά Rafale (τα οποία διαθέτει 54), και να ενισχύσει την αεροπορική της υπεροχή. Το πρόγραμμα έχει προσελκύσει ενδιαφέρον και από άλλες χώρες, όπως η Ισπανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Πακιστάν, μειώνοντας το κόστος ανάπτυξης (περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια) και επιταχύνοντας την παραγωγή. Διεθνείς Συνέπειες: Ανατροπή στην Ισορροπία Δυνάμεων Από διεθνή σκοπιά, η συμμαχία αυτή αναδιαμορφώνει τις ισορροπίες. Για δεκαετίες, το Ισραήλ κυριαρχούσε αεροπορικά χάρη στα F-35 και την αμερικανική υποστήριξη. Το KAAN, ως εναλλακτική χωρίς πολιτικούς περιορισμούς (όπως αυτοί που εμπόδισαν την Τουρκία να αποκτήσει F-35), μπορεί να δώσει σε αραβικά κράτη στρατηγικό πλεονέκτημα, ειδικά εν μέσω εντάσεων στη Γάζα. Οι ΗΠΑ βλέπουν πρόκληση στις εξαγωγές όπλων, ενώ η Ευρώπη ανησυχεί για αυξημένη αστάθεια στη Μεσόγειο. Η Λιβύη και ο ρόλος της Η Τουρκία έχει υπογράψει στρατιωτική συμφωνία με την GNU τον Ιούλιο 2025, ενισχύοντας την παρουσία της. Τώρα, η ανατολική Λιβύη (κοινοβούλιο του Χαφτάρ) ετοιμάζεται να εγκρίνει το μνημόνιο του 2019, επιτρέποντας τουρκικές εξερευνήσεις υδρογονανθράκων σε περιοχές που επικαλύπτονται με ελληνικές και αιγυπτιακές διεκδικήσεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νέες οριοθετήσεις, ενισχύοντας την τουρκική επιρροή και μειώνοντας την αιγυπτιακή εξάρτηση από δυτικές εταιρείες ενέργειας. Οι Επιπτώσεις για την Ελλάδα: Προκλήσεις και Στρατηγικές Απαντήσεις Για την Ελλάδα, η εξέλιξη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Μέχρι πρόσφατα, η Αίγυπτος ήταν στενός σύμμαχος, με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020 για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ να λειτουργεί ως ασπίδα κατά των τουρκικών απαιτήσεων. Ωστόσο, η στροφή του Καΐρου προς την Άγκυρα αλλάζει τα δεδομένα. Τον Ιούλιο 2025, η Αίγυπτος απέστειλε ρηματική διακοίνωση (note verbale) στην Ελλάδα, αμφισβητώντας τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, με αφορμή τον ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο. Η διακοίνωση αναφέρει ότι ορισμένες περιοχές επικαλύπτονται με αιγυπτιακές ζώνες, ενώ η ελληνική πλευρά το χαρακτήρισε “αναμενόμενη” διπλωματική κίνηση, με εκκρεμή οριοθέτηση. Αυτή η αμφισβήτηση, σε συνδυασμό με τις λιβυκές εξελίξεις, απειλεί ελληνικές περιοχές νότια της Κρήτης. Η πιθανή έγκριση του τουρκολιβυκού μνημονίου από την ανατολική Λιβύη μπορεί να επεκτείνει τις τουρκικές διεκδικήσεις, δημιουργώντας νέα τετελεσμένα γεγονότα. Η Ελλάδα έχει απαντήσει με ρηματική νότα στον ΟΗΕ, υπερασπιζόμενη τα δικαιώματά της βάσει της Σύμβασης του Montego Bay. Συμπέρασμα: Ώρα για Ενίσχυση Συμμαχιών και Επαγρύπνηση Η αμυντική συμμαχία Τουρκίας-Αιγύπτου, με επίκεντρο το KAAN, δεν είναι απλώς μια διμερής υπόθεση – είναι μέρος ενός ευρύτερου γεωπολιτικού παζλ όπου μη δυτικές δυνάμεις δημιουργούν εναλλακτικές δομές. Για την Ελλάδα, απαιτείται άμεση δράση: Ενίσχυση σχέσεων με Ισραήλ, Κύπρο, Γαλλία και ΗΠΑ, προώθηση της EastMed και διάλογος με την Αίγυπτο για διατήρηση ισορροπιών. Σε ένα περιβάλλον όπου η τεχνολογία και η ενέργεια καθορίζουν τις ισορροπίες, η Αθήνα πρέπει να προσαρμοστεί γρήγορα για να υπερασπιστεί τα εθνικά της συμφέροντα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου