Παγκοσμιοποίηση και Δημοκρατία

 Γράφει ο Μανώλης Σκούληκας

Κάποιος είπε ότι «Η πραγματική δημοκρατία δεν έχει άμυνες». Σήμερα όμως αυτή η ρομαντική πολυτέλεια αντιμετωπίζει ασύμμετρες απειλές τέτοιου μεγέθους ώστε η κρατική παρέμβαση και ο στοιχειώδης προστατευτισμός αποτελούν τις ελάχιστες δικλείδες για την ίδια την διατήρηση του κράτους που θεμελιώνει την δημοκρατία αυτή που καλείται εν μέρει να αναστείλει. Αν κάποιος, μάλιστα, προσπαθούσε να περιγράψει την προπαγάνδα της παγκοσμιοποίησης περί «δημοκρατίας» σήμερα, δεν έβρισκε καλύτερη παραβολή από τον παρακάτω μύθο του Αισώπου:

«Κάποτε οι λύκοι πλησίασαν τα πρόβατα και τους είπαν ότι δεν θα είχαν να χωρίσου

ν τίποτε μεταξύ τους πια, και θα είχαν αδελφικές σχέσεις με αυτά, αν έδιωχναν τους 

σκύλους από το μαντρί, αφού αυτοί οι σκύλοι είναι που επιτίθενται στους λύκους και του

ς στρέφουν εναντίον και των προβάτων. Τα πρόβατα συσκέφθηκαν μεταξύ τους και

 αποφάσισαν να διώξουν τους σκύλους. Για να γιορτάσουν μάλιστα τη νέα φιλία τους

 με τους λύκους, τους προσκάλεσαν στο μαντρί για να γλεντήσουν μαζί».

Αντιστοίχως λοιπόν, οι παγκοσμιοποιητές παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις και τα παγκόσμια προβλήματα γιατί δεν υπάρχει παγκόσμια διακυβέρνηση. Ουσιαστικά θεωρούν ότι αυτοί ξέρουν καλύτερα από τις μάζες. Ακόμα και αν αυτό είναι αλήθεια -αν δηλαδή ο κοινός νους δεν υπήρχε- δεν θα ήταν καθόλου δημοκρατικό αφού η ουσία της δημοκρατίας είναι η ελεύθερη επιλογή της πλειοψηφίας με μόνη ασφαλιστική δικλείδα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έτσι, στην Αφρική και την Ασία, η αποικιοκρατική Αγγλία πρέσβευε ότι πρέπει να «κάνουμε τον κόσμο Αγγλία» («Make the world England») και στις ΗΠΑ επί αιώνες η πουριτανή Νέα Αγγλία σφετεριζόταν την συνομοσπονδία για να επιβάλλει την «φιλελεύθερη» πολιτική της στις υπόλοιπες Πολιτείες. Όταν η στρατιωτική ισχύς ξεπεράστηκε από την ανερχόμενη δημοκρατική συνείδηση των κοινωνιών, η παγκοσμιοποίηση προσαρμόστηκε άμεσα καταφεύγοντας στην οικονομική αποικιοκρατία και μετά από την τελική πτώση και αυτού του προπυργίου, μετεξέλιξε την μέθοδο επικυριαρχίας της επί των λαών μέσα από την προπαγάνδα και την εξαγορά των κεντρικών πολιτικών συνδυαζόμενη με την απομάκρυνση της εξουσίας από την περιφέρεια προς τον ελεγχόμενο κεντρικό κράτος.

Ένα από τα κύρια ψευδο-επιχειρήματα της προπαγάνδας αυτής είναι ότι τα κράτη που δεν αποδέχονται την παγκοσμιοποίηση είναι «εθνικιστικά» και δεν είναι «δημοκρατικά». Αυτό που εννοούν στη πραγματικότητα είναι ότι ο πατριωτισμός των κρατών αυτών είναι αρκετά υγιής ώστε να μην υποδουλώσουν τους κατοίκους τους στο παγκόσμιο κεφάλαιο όποτε αυτό επιθυμεί να λεηλατήσει τις υποδομές, τους πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό τους. Ούτε να υποταχθεί σε αποφάσεις που επιβάλλονται από σκιώδεις παγκόσμιες ελίτ για ίδια οφέλη παρά την δημοκρατική βούληση των κατοίκων τους. Όσο για την έλλειψη «δημοκρατίας» θεωρούν ότι ο προστατευτισμός απέναντι στις οργανωμένες προπαγανδιστικές εκστρατείες χειραγώγησης και σκιώδους σφετερισμού της κρατικής εξουσίας από ξένα παγκοσμιοποιητικά κέντρα, είναι αντιδημοκρατικός. Κοινώς, ότι τους στερεί την ευκαιρία κατίσχυσης επί των υποψηφίων θυμάτων τους κατατάσσεται στην κατηγορία των «αυταρχικών εθνικιστικών καθεστώτων». Σαφώς και κάποιοι από τους αντιπάλους της παγκοσμιοποίησης κατατάσσονται σε αυτήν την κατηγορία (όπως η Κίνα και η Βόρεια Κορέα) αλλά το ίδιο συμβαίνει και με συμμάχους της παγκοσμιοποίησης όπως η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Κατάρ, η Τουρκία. Επίσης αρκετά από τα «αντιδημοκρατικά καθεστώτα» (Βραζιλία, Χιλή) κατατάσσονται ψηλότερα από τις ΗΠΑ στους δημοκρατικούς δείκτες από διεθνείς οργανισμούς. Είναι λοιπόν μάλλον γελοίο το ψευδο-επιχείρημά τους που απευθύνεται στις υποβολιμιαίες μάζες ώστε να δημιουργήσει ένα αφήγημα δαιμονοποίησης των εθνικών κρατών και κατάδειξη της ετερότητας τους από τους «δημοκρατικούς» και «αντιεθνικιστές» Δυτικούς και τους συμμάχους τους.

Ευαγγελίζονται την οικονομική ευμάρεια που διαδίδει η παγκοσμιοποίηση στα κράτη που την «απολαμβάνουν» διότι το απρόσκοπτο -διάβασε: ανεξέλεγκτο- διεθνές εμπόριο και οι ξένες επενδύσεις φέρνουν την ευημερία και την ανάπτυξη της οικονομίας. Ο Thomas Piketty και η ομάδα του ήλεγξαν εξονυχιστικά τα διεθνή οικονομικά δεδομένα των τελευταίων 60 ετών -και τα ευρωπαϊκά των τελευταίων 100- και δεν βρήκαν ούτε μία περίπτωση όπου οι ξένες επενδύσεις ή το άνοιγμα των οικονομικών συνόρων να ωφέλησαν τις χώρες που το επέτρεψαν. Και αυτό εξηγείται απλούστατα αν παρατηρήσουμε την συμπεριφορά του διεθνούς νομαδικού κεφαλαίου που καραδοκεί να μπει σαν το λύκο μέσα στο μαντρί για να λεηλατήσει την εκάστοτε χώρα, τους υλικούς και ανθρώπινους πόρους της, αφήνοντας όσο λιγότερα μπορεί πίσω σαν επένδυση γιατί η προοπτική δεν είναι η εγκαθίδρυση μιας μόνιμης επένδυσης αλλά μιας ευκαιριακής λεηλασίας που θα ακολουθηθεί με την μαζική εκταμίευση και οικονομική αποδήμηση, όπως είναι η τακτική κάθε γνήσιου «κεφαλαιουχικού νομάδα». Όσο για τη μεγαλόσχημη υπόσχεση του ελεύθερου εμπορίου, αυτή δεν συνοδεύεται φυσικά με τον ισότιμο διαμοιρασμό τω κερδών μεταξύ των δύο κρατών, καθώς, σε συνθήκες ελεύθερου εμπορίου, όποια κράτη εισάγουν δεν μπορούν να επωφεληθούν από δασμούς και φόρους στα εισαγόμενα αγαθά που απομυζούν το εθνικό εισόδημα. Αν λοιπόν οι αντίστοιχες εξαγωγές ενός εμπορικά πιο αδύναμου κράτους δεν αντισταθμίζουν το εμπορικό ισοζύγιο, η προοπτική του «ελευθέρου εμπορίου» αντιστοιχεί σε πρωτάθλημα πυγμαχίας χωρίς κατηγορίες βάρους, όπου ένας πυγμάχος κατηγορίας «φτερού» καλείται να αντιμετωπίσει «επί ίσοις όροις» ένα αντίπαλο «βαρέων βαρών». Όσα κράτη λοιπόν αποφασίζουν να μην ξεπουληθούν μέσα από τέτοιες ετεροβαρείς και λεόντειες εμπορικές συμφωνίες, κατατάσσονται αυτόματα από την προπαγάνδα των παγκοσμιοποιητών στα «εθνικιστικά» και «μη δημοκρατικά».

Άλλωστε κατεξοχήν «αντιδημοκρατικός» και κάθε μορφής «-ιστής» ταμπελοποιήται οποιοσδήποτε δεν ανέχεται τη δήλωση της εθνικής και φυλετικής του ταυτότητας μέσα από αθρόα λαθρομετανάστευση, διάβρωση των θεσμών του φύλου, της οικογένειας και της πατρίδας -όλα απαραίτητα για την απαρτίωση της εθνικής ταυτότητας, της μόνης άμυνας έναντι στη λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης.

Η δημοκρατία είχε πάντα ως φυσικό εχθρό της τους λαοπλάνους δημαγωγούς. Σήμερα με την αδιανόητη εξέλιξη των μηχανισμών επιρροής και προπαγάνδας, η δημοκρατία φαντάζει παντελώς ανυπεράσπιστη. Η δε χρήση της μόχλευσης σε υψηλές βαθμίδες εξουσίας (lobbying) μέσω χρηματισμού, ανταλλακτικής διαπραγμάτευσης, εκβιασμών και εξαπάτησης, έχει αλώσει ακόμα και τις δικλείδες της αντιπροσωπευτικότητας. Γινόμαστε καθημερινά εμβρόντητοι μάρτυρες κυβερνητικών επιλογών που είναι ξεκάθαρα αντίθετες από τα προεκλογικά προγράμματα, ακόμα και από τις παραδοσιακές αρχές των κομμάτων αυτών. Η δημοκρατία δεν έχει άμυνες απέναντι σε αυτήν την λαίλαπα καταχρηστικού σφετερισμού της. Αν ακολουθήσουμε τις αμιγώς δημοκρατικές αρχές, είμαστε καταδικασμένοι να γίνουμε υποχείρια του ικανότερου -βλ. καλύτερα χρηματοδοτούμενου- προπαγανδιστή και λομπίστα. Κράτη που επιθυμούν να προστατεύσουν τους κατοίκους τους, δεν μπορούν να κάνουν τίποτε παραπάνω από το να επέμβουν αντιδημοκρατικά, ώστε να καταπνίξουν αυτές τις ασύμμετρες απειλές προς το κράτος και τους κατοίκους του. Σε παλιότερες εποχές αυτό μπορούσε να γίνει δημοκρατικά μέσω αντιθέτων τεχνικών επιρροής. Έτσι ο Franklin Delano Roosvelt είχε καθιερώσει σε κρίσιμες στιγμές της προεδρίας του τις «συζητήσεις γύρω από το τζάκι» (fireside chats) όπου εξηγούσε στον αμερικανικό λαό αρκετά από τα τεκταινόμενα και τον ενέπνεε να ακολουθήσει αυτό που ο ίδιος θεωρούσε σωστό. Ήταν αυτός που το 1941 μάλιστα είχε πει τα ακόλουθα: «Αυτοί που προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν συστήματα διακυβέρνησης που βασίζονται στην κανονάρχιση των ανθρωπίνων όντων από μια φούχτα συγκεκριμένων ηγετών, αυτό το αποκαλούν «Νέα Τάξη Πραγμάτων». Δεν είναι νέο και δεν αποτελεί τάξη». Σήμερα, δυστυχώς οι τεχνικές επιρροής είναι τόσο εξελιγμένες και τόσο αδιόρατες, ώστε η μόνη άμυνα είναι η κρατική παρέμβαση, ή -ακόμα χειρότερα- η κρατική προπαγάνδα.

Σήμερα, ο χώρος του πολιτικού κέντρου στην Ευρώπη, που πάντα ήλκυε τον μέσο άνθρωπο που επιθυμούσε την συνέχιση του status quo, έχει σφετεριστεί από αργυρώνητους πολιτικούς που ελέγχονται πλήρως από διεθνή παγκοσμιοποιητικά κέντρα. Αυτό δεν είναι μια θεωρία συνομωσίας αλλά μια πικρή ρεαλιστική παρατήρηση της πραγματικότητας γύρω μας. Οι κεντρικές ευρωπαϊκές πολιτικές καθορίζουν τις παραγωγικές επιλογές κάθε χώρας (επιδοτήσεις και ποσόστοση), καταστρέφουν ολόκληρους τομείς παραγωγής σε χώρες βάσει σκιωδών αποφάσεων από την Commision (Ελληνικά ζαχαρότευτλα, Ολλανδική κτηνοτροφία), ψηφίζουν ενάντια στην κοινή γνώμη «δικαιωματίστικα» νομοσχέδια, επιτρέπουν αθρόες ροές μετανάστευσης εξαγριώνοντας τον μέσο πολίτη που βλέπει τη χώρα του να αλλώνεται εκ των έσω και επιβάλλουν οικονομικές πολιτικές από λεόντειους εταίρους όπως βιώσαμε από την αυταρχική Γερμανία των εκδικητικών, και ενίοτε παράλογων. μνημονίων. Η «Ευρώπη των δύο ταχυτήτων» ήταν λογικό να προκαλέσει εθνικιστικές τάσεις καθώς η άνοδος του εθνικισμού συνδέεται με την ανισότητα σε συνθήκες ευημερίας και την ανισομερή εκμετάλλευση σε συνθήκες ένδειας. Οι τάσεις αυτές δεν είναι όμως όλες εθνικιστικές, αλλά αρκετές από αυτές είναι απλά πατριωτικές. Διότι δεν θεωρείται ότι η προστασία των λαών σημαίνει και απαραίτητα την εγγενή νοοτροπία υπεροχής τους έναντι κάποιων άλλων. Η άνοδος του Trump στις ΗΠΑ μάλιστα, σηματοδοτεί την ανερχόμενη πατριωτική-εθνοκεντρική (όχι πάντα εθνικιστική) πολιτική στον πλανήτη. Ίσως η δημοκρατία να αποκτήσει κάποιες άμυνες ώστε οι εκάστοτε «σκύλοι» να μας προφυλάσσουν και «το μαντρί να κρατά τους λύκους απέξω».

https://geopolitico.gr/