Ελληνική εξωτερική πολιτική: Γιατί τόση απαξίωση;

 

 του Παντελή Σαββίδη

Αντιλαμβανόμενος πως η κλεψύδρα του στην ελληνική πολιτική αδειάζει, ο κ. Μητσοτάκης – παρά τα όσα δηλώνει– αναζητά έναν ευρωπαϊκό ή διεθνή πολιτικό ρόλο. Περιβάλλεται άλλωστε από άτομα των οποίων οι φιλοδοξίες είναι αμέτρητες.

Η εμπλοκή του στις διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) ερμηνεύθηκε από τους υποστηρικτές του ως αναγνώριση του ευρωπαϊκού του ρόλου. Στην ουσία όμως, ενέπλεξε τη χώρα σε αντιπαραθέσεις πέραν του εκτοπίσματός της· αναλυτές θεωρούν πως η προσβλητική για την Ελλάδα υπόθεση του αποκλεισμού Μπελέρη από την ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος έχει σχέση με τις ενοχλήσεις που προκάλεσε η ανάμιξη Μητσοτάκη στις εσωτερικές του διενέξεις.

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ.

Το Εφετείο Τιράνων επέβαλε στον Μπελέρη ποινή φυλάκισης δύο ετών, και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα αφεθεί ελεύθερος για να ασκήσει τα καθήκοντά του ως ευρωβουλευτής. Πρόκειται για ευτελές αδίκημα με δυσανάλογη ποινή που δείχνει τη σκοπιμότητα με την οποία διαχειρίζεται την υπόθεση η αλβανική κυβέρνηση – για την οποία υπόθεση το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εκλιπαρεί για ένα αίσιο τέλος.

Φαίνεται πως ο κ. Ράμα έχει μεγαλύτερη ανταπόκριση στην ευρωπαϊκή και αμερικανική διπλωματία, αφού ούτε από τις Βρυξέλλες, ούτε από την Ουάσινγκτον ακούστηκε κάτι υπέρ του Μπελέρη. Η Αλβανία διαχειρίζεται έξυπνα τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, με την Αθήνα να μην μπορεί να αντιδράσει. Είναι εντυπωσιακό πόσο αδύναμη είναι η ελληνική εξωτερική πολιτική.

Η ανακοίνωση που εκδόθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών δείχνει παντελή αδυναμία διαχείρισης της υπόθεσης Μπελέρη. Αλλά κυρίως δείχνει την απομόνωση της Ελλάδας στην βαλκανική της πολιτική. Καλύτερα, δείχνει ότι δεν έχει βαλκανική πολιτική, δεν μπορεί να διαμορφώσει μία, και με εντελώς μετέωρη αλαζονική νοοτροπία δείχνει να μην θέλει να ασχοληθεί. Η αιδήμων σιωπή Βρυξελλών και Ουάσιγκτον στέλνει σαφές μήνυμα στη δεδομένη Αθήνα.

Στα Σκόπια, εκτός του ότι παγιώνεται η θέση της νέας κυβέρνησης περί χρήσης του συνταγματικού ονόματος μόνο διεθνώς και σε επίσημες εκδηλώσεις, η πρόεδρος αμφισβήτησε και το άρθρο 7 της Συμφωνίας των Πρεσπών που διευκρινίζει τι εννοεί το κάθε μέρος στις ιστορικές του αναφορές.

Σύμφωνα με ανάρτησή της στο Χ, η κ. Σιλιάνοφσκα δέχθηκε αντιπροσωπεία παιδιών των Αιγαιατών για να συζητήσουν τις λεπτομέρειες εορτασμού της επετείου των 75 χρόνων από το “διωγμό και των όσων υπέστησαν στην Ελλάδα”.

Πρόκειται για όσους συμμετείχαν στα αυτονομιστικά σλαβικά τάγματα με τα οποία συνεργάστηκαν ο Ζαχαριάδης και ο Δημοκρατικός Στρατός στα τελευταία χρόνια του Εμφυλίου, και τα οποία μετά την ήττα κατέφυγαν στη γειτονική χώρα. Πολλοί από αυτούς συμμετείχαν στη διαμόρφωση του αφηγήματος του Μακεδονισμού και τα παιδιά τους σήμερα, τα οποία δεν έχουν καμιά εμπειρία από την Ελλάδα, πρωταγωνιστούν στις αναμνήσεις για τους προγόνους τους. Είναι εμφανής η κρατική καθοδήγηση της προσπάθειας.

Όταν το δίδυμο Σιλιάνοφσκα-Μίτσκοσκι, πρόεδρος και πρωθυπουργός δηλαδή, αμφισβητεί συνταγματικά κατοχυρωμένη διάταξη περί του ονόματος της γειτονικής χώρας, θα δείξει ευαισθησία στις ιστορικές διευκρινήσεις;

Το εντυπωσιακό είναι πως στις αναζητήσεις υποστήριξης από την Αθήνα κανείς δεν ανταποκρίνεται. Ούτε η Ευρώπη ούτε οι ΗΠΑ. Η Αμερικανίδα πρέσβης μάλιστα δήλωσε ικανοποιημένη από την δήλωση του Μίτσκοσκι, του νέου πρωθυπουργού, πως στις διεθνείς σχέσεις και στις επίσημες αναφορές θα χρησιμοποιεί το συνταγματικό όνομα. Αλλά αρνήθηκε να σχολιάσει, όταν ρωτήθηκε, τις αιτιάσεις της Ελλάδας. Και αυτό κάτι σημαίνει. Οι Αμερικανοί ήταν οι επισπεύδοντες για την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, ώστε να ενταχθούν τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ – αλλά πλέον σιωπούν όταν οι «δεδομένοι» τούς ζητούν να ανταποκριθούν στις εκκλήσεις τους.

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος συμμετείχε στη Διάσκεψη για την Ειρήνη στην Ουκρανία και υπέγραψε το κοινό ανακοινωθέν. Η Τουρκία αντέδρασε και ζήτησε την ανάκληση της υπογραφής. Το αίτημα έγινε αποδεκτό. Αποδεχόμενος τη δυτική προσέγγιση στις εκκλησιαστικές εξελίξεις της Ουκρανίας, ο Πατριάρχης έδωσε μια ερμηνεία της διαμάχης μεταξύ Ρωσικής και Ουκρανικής Εκκλησίας που ικανοποίησε το Κίεβο, την Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες. Σήμερα, με την προσοχή της Ουάσινγκτον για να μην δυσαρεστήσει την Τουρκία, δημιουργείται μια απαξιωτική εικόνα για το θεσμό αλλά και για την ελληνική εξωτερική πολιτική, όσο διασυνδέεται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Η νέα πολιτική ισορροπία που διαμορφώνεται στην Ευρώπη μετά τις ευρωεκλογές, η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από τον Όρμπαν, οι επικείμενες γαλλικές εκλογές που αναμένεται να αμφισβητήσουν την παραδοσιακή πολιτική, δημιουργούν νέα δεδομένα, και στην Ευρώπη αλλά και σε ό,τι αυτά τα νέα δεδομένα μπορούν να επηρεάσουν στα Βαλκάνια.

Τα Σκόπια είναι χαρακτηριστική περίπτωση για το πώς μπορεί να λειτουργήσει μια τέτοια επιρροή. Ο ιδεολογικός καθοδηγητής του Μίτσκοσκι αλλά και του VMRO, ο πρώην πρωθυπουργός Γκρούεφσκι που εγκατέλειψε τη χώρα για να αποφύγει διώξεις για διαφθορά, έχει καταφύγει στην Ουγγαρία και του παραχωρήθηκε πολιτικό άσυλο. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως θα επιχειρήσει να επηρεάσει τη σημερινή ηγεσία των Σκοπίων στο πνεύμα Όρμπαν. Μια μερική επιστροφή της Ρωσίας στη βαλκανική σκακιέρα και μια ενδυνάμωση της Τουρκίας είναι πολύ πιθανή.

Με κινήσεις που ξεκινούν από τη Θράκη και καταλήγουν στην Αλβανία, και με αξιοποίηση του μουσουλμανικού στοιχείου και των κρατικών δρώντων στους οποίους έχει ή μπορεί να αποκτήσει επιρροή, όπως ο Ράμα, η Τουρκία του Ερντογάν κάνει ενδιαφέρον παιχνίδι γεωπολιτικής περικύκλωσης της Ελλάδας, με την Αθήνα απλώς να παρακολουθεί.

Η διεθνής μας εικόνα επλήγη ακόμα περισσότερο με όσα συνέβησαν με τη φρεγάτα «Ύδρα», ενώ οι επισημάνσεις ειδικών αναλυτών για πολλά που πρέπει να γίνουν στις Ένοπλες Δυνάμεις δημιουργούν μια εικόνα και πολλά ερωτηματικά στην κοινή γνώμη: Υπάρχει εξωτερική πολιτική; Γιατί βρίσκεται τόσο συχνά σε τραγικά αδιέξοδα; Πόσο θα κρατήσουν τα ήρεμα νερά με την Τουρκία Και τι θα γίνει αν αρχίσουν (που θα αρχίσουν) οι προκλήσεις; Γιατί ακόμη και στα Βαλκάνια η Ελλάδα είναι τόσο αδύναμη;

Δυστυχώς, απαντήσεις δεν θα δοθούν. Και η πολιτική θα είναι η ίδια.

Εκείνο που δεν μπορεί να κατανοήσει καλά η Αθήνα είναι ότι η Βόρεια Μακεδονία αλλά και τα υπόλοιπα Βαλκάνια βρίσκονται ακόμη στον σκληρό πυρήνα της νεωτερικότητας (μερικές περιοχές μπορεί να είναι ακόμη και προνεωτερικές). Σε αντίθεση με την Ελλάδα που τα κύρια πλέον χαρακτηριστικά της είναι μετανεωτερικά.

Ποια η διαφορά; Στα Βαλκάνια δίνουν έμφαση στις συλλογικές ταυτότητες (εθνικές και όποιες άλλες), στην Ελλάδα στις ατομικές ελευθερίες και τις ατομικές ταυτότητες. Αυτή η διαφορά είναι καταλυτική στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι βαλκανικές εξελίξεις.

https://www.anixneuseis.gr/