Ήφαιστος ο ακούραστος εργαζόμενος Θεός

 

Επιμέλεια κειμένου: Νίκος Σάμιος

 Επιεικής θεός

Ο Όλυμπος εμφανίζεται ως ο κατ’ εξοχήν τόπος δράσης του θεού Ήφαιστου. Είναι ο τόπος της γέννησης και του γάμου του,

της αποκάλυψης της μοιχείας της γυναίκας του, όπου ό Ηφαιστος φέρεται καταπληκτικά (στην Ιλιάδα, στον Ολυμπο, ο Ήφαιστος ενώθηκε με τα δεσμά του γάμου με την Αφροδίτη. Στον ίδιο αυτό τόπο ο Άρης, ενώ βρισκόταν στην αγκαλιά της Αφροδίτης πάνω στην κλίνη του Ήφαιστου, έγινε αντιληπτός από αυτόν και γελοιοποιήθηκε ενώπιον των Ολυμπίων, καθώς τύλιξε τους εραστές σε ένα λεπτό χρυσό δίχτυ), μπροστά σε όλους τους άλλους θεούς.και όχι εκδικητικά, και μετά χιλιάδες χρόνια, μας διδάσκει ο Δ. Λιαντίνης

για το “ου μοιχεύσεις”:

“Η ιστορία δικαιώνει τους Έλληνες κι όχι τους Εβραίους”

της διαμάχης του με την Ήρα αλλά και της συμφιλίωσής τους μέσα από τη βοήθεια που της παρέσχε. 

  Παρθενογένεση.

Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Δίας και η Ηρα ήταν ο πατέρας και η μητέρα του Ήφαιστου. Άλλες όμως πηγές παραδίδουν ότι η θεά, ανταγωνιζόμενη τον σύζυγό της για την παρθενογένεση της Αθηνάς, συνέλαβε τον Ήφαιστο μόνη της, βλέποντάς τον όμως κουτσό και παραμορφωμένο τον έρριξε από τις κορυφές του Ολύμπου, την κατοικία που μοιραζόταν με τον Δία, αμέσως μετά τη γέννησή του, επειδή ντρεπόταν για την άσχημη εμφάνισή του. Ο θεός σώθηκε από την Τιτανίδα Ευρυνόμη και τη Νηρηίδα Θέτιδα, που τον φρόντισαν για εννιά χρόνια. 

Εργαζόμενος θεός

 

Η "κρίση" της Ηρας

Ο θεός της φωτιάς και των μετάλλων έφτιαξε το πρώτο του σιδηρουργείο στον βυθό του Αιγαίου, σφυρηλατώντας εκπληκτικά αντικείμενα για τις δύο θεές. Η Ήρα, ζηλεύοντας τα κοσμήματα της Θέτιδας, ρωτούσε επίμονα τη Νηρηίδα για την προέλευσή τους. Όταν αποκαλύφθηκε η αλήθεια, η Ήρα πήρε τον Ήφαιστο στον Όλυμπο, όπου του διέθεσε ένα σιδηρουργείο με είκοσι φυσερά και -την Αφροδίτη ως σύζυγο. Σύμφωνα όμως με μια μη ομηρική εκδοχή, ο θεός έστειλε στην Ήρα ως δώρο έναν εκθαμβωτικό θρόνο, αλλά μόλις η θεά κάθισε σε αυτόν παγιδεύτηκε από αόρατα δεσμά. Αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια του γιου της για να ελευθερωθεί. Ο θεϊκός γιος αρνήθηκε, μέχρι π Δικά του έργα ήταν η αιγίδα του Δία και η Αθηνάς, το φτερωτό κράνος και τα σανδάλια του Ερμή, τη ζώνη της Αφροδίτης, το άρμα του Ήλιου, η πανοπλία του Αχιλλέα και το σκήπτρο του Αγαμέμνονα, το τόξο και τα βέλη του Έρωτα και πολλά άλλα.ου μεσολάβησε ο Διόνυσος, ο οποίος, μεθυσμένο, τον ανέβασε στον Όλυμπο.

 Υψηλή τεχνολογία/high tech

 O Όμηρος περιγράφει δύο Αυτόματα-κοπέλες.

Τις είχε φτιάξει ο Ήφαιστος από χρυσό. Είχαν ως εργασία τους να σηκώνουν και να μεταφέρουν τον Ήφαιστο μέσα στο εργαστήριό του στον Όλυμπο «….. και τρέχαν δίπλα του να ανεβαστούν τον ρήγα χρυσές δυο βάγιες, απαράλλαχτες με ζωντανές κοπέλες, ξυπνάδα και μιλιά και δύναμη, τα ’χουν κι αυτές,.». Οι στίχοι αυτοί (417 – 420, Ραψωδία Σ, Ομήρου Ιλιάδα, μτφ. Ν. Καζαντζάκης – Ι.Θ. Κακριδής) σαφώς μιλάνε για ρομπότ και μάλιστα με τεχνιτή νοημοσύνη.

 Ο Ήφαιστος, ύστερα από παράκληση της Θέτιδας, σφυρηλάτησε καινούρια όπλα για τον Αχιλλέα, για να μπορέσει εκείνος να πάρει μέρος στη μάχη και να εκδικηθεί τον θάνατο του Πάτροκλου (Ιλιάδα, Σ 134-137). Σε σχόλιο στις Ωδές του Πινδάρου αναφέρεται ότι ο Ήφαιστος συμφώνησε να φτιάξει τα νέα όπλα του Αχιλλέα με αντάλλαγμα τα κάλλη της Θέτιδας. Η θεά αρχικά έδειξε να δέχεται, ύστερα όμως φόρεσε τα όπλα, πήρε την ασπίδα και το σπαθί και άρχισε να τρέχει με όλη της τη δύναμη, αφήνοντας πίσω τον Ήφαιστο. Εκείνος την πλήγωσε πετώντας της ένας σφυρί. Η θεά έτρεξε στη Φθία, για να γιατρευτεί, στον τόπο που ονομάζεται Θετίδειο.

  Δικά του έργα ήταν η αιγίδα του Δία και της Αθηνάς, το φτερωτό κράνος και τα σανδάλια του Ερμή, τη ζώνη της Αφροδίτης, το άρμα του Ήλιου, η πανοπλία (=παν+όπλα) του Αχιλλέα και το σκήπτρο του Αγαμέμνονα, το τόξο και τα βέλη του Έρωτα, o Τάλως και πολλά άλλα.

  Φιλεύσπλαχνος θεός

Οταν στον Όλυμπο, ο Δίας κρέμασε την Ήρα από τον ουράνιο θόλο με χρυσές αλυσίδες δένοντάς της τα πόδια σε δυο αμόνια, επειδή εκείνη είχε προκαλέσει θύελλα, με σκοπό να βουλιάξει το πλοίο του Ηρακλή, καθώς ο ήρωας επέστρεφε από την Τροία, ο Ήφαιστος έτρεξε να βοηθήσει τη μητέρα του και τότε ο Δίας τον ξανάριξε από τις κορυφές του Ολύμπου στη Λήμνο.

 Το όνομα του Ηφαίστου δόθηκε στα «ηφαίστεια όρη», τα γνωστά, σήμερα, στη γεωλογία ως ηφαίστεια, (στα ξένα Vulcan απο το Vulcanus απο τα λατινικά που όμως είναι ο ίδιος, ο Ηφαιστος) που με τη σειρά τους ονόμασαν κλάδο της, την ηφαιστειολογία. Είναι προφανής ο λόγος που οι άνθρωποι φαντάζονταν ότι κάτω από ένα βουνό που έβγαζε καπνό, φωτιά και, επιπλέον, βροντώδεις ήχους, είχε το εργαστήριό του ένας θεός. Για τον ίδιο λόγο, εκτός από το Μόσυχλο (που επί αιώνες εξέπεμπε αναθυμιάσεις), άλλες εκδοχές θέλουν το σιδηρουργείο του Ηφαίστου να «υποκρύπτεται» σε άλλα ηφαιστειογενή μέρη, συνήθως, στην Αίτνα, στον Βεζούβιο, ή στις Αιολίδες Νήσους.

 

Καιάδας

 «Άτομα με Ειδικές Ανάγκες» (= ΑΜΕΑ): Οι αρχαίοι Ελληνες λάτρευαν τον Θεό Ηφαιστο, οι σπαρτιάτες είχαν βασιλιά κουτσό /όπως και ο Ηφαιστος/ τον Αγησίλαο)  και ο καθηγητής κ. Θεόδωρος Πίτσιος καταρρίπτει το μύθο της ρίψης βρεφών στον Καιάδα.

 

  ο Ναός του Ηφαίστου

  πρέπει να πούμε ότι ο Ναός του Ηφαίστου, μέσα στην Αρχαία Αγορά, δεν είναι αυτός που έδωσε το όνομά του στο Θησείο. Δεν είχε και καμία σχέση με τον Θησέα ή με...θυσίες, παρά την ευρύτατα διαδεδομένη παρανόηση. «Θησείο» ήταν ένα ιερό, κι αυτό μέσα στην Αρχαία Αγορά, που κτίσθηκε το 471-468 π.χ.χ. (είναι περίπου 18 χρόνια πριν από τον Ναό του Ηφαίστου) για να ταφούν τα οστά του  βασιλιά (που αυτοκαταργήθηκε) της πόλης Θησέα που ο Κίμων έφερε από τη Σκύρο.

Η εορτή της "εργατικής πρωτομαγιάς"

Τα Χαλκεία (πρώην Εργάνεια) ήταν αρχαία εορτή των Αθηναίων. Γιορτάζονταν τη τελευταία μέρα του μήνα Πυανεψιώνος αρχικά απ΄ όλο τον αθηναϊκό λαό προς τιμή της θεάς Αθηνάς της λεγόμενης "Εργάνης", και για τον λόγο αυτό η ίδια εορτή λεγόταν και "Αθήναια" ή "Πάνδημος εορτή". Αργότερα (4ος αιώνας π.χ.χ.) τα Χαλκεία εορτάζονταν μόνο από τους χειρώνακτες και ειδικότερα από τους χαλκέους (τους σιδηρουργούς) προς τιμή του θεού Ηφαίστου

όπου και εξ αυτού επικράτησε με το όνομα Χαλκεία.

Πιθανότατα κατά αυτή την ημέρα ξεκινούσαν οι Αρρηφόροι να υφαίνουν το ιερό πέπλο της θεάς Αθηνάς για τα Αρρηφόρια.

Ο Μένανδρος ο Κηφισιεύς παρέλαβε όλο το υλικό από την εορτή αυτή για τη δημιουργία της ομώνυμης κωμωδίας του τα "Χαλκεία".

Τα Χαλκεία θεωρούνται ο αρχαίος πρόδρομος της σύγχρονης εορτής της "εργατικής πρωτομαγιάς". Δεν θα πρέπει επίσης να προκαλεί εντύπωση ότι ακόμη και σήμερα κοντά στο Ναό του Ηφαίστου (στο Θησείο) υφίστανται πολλά καταστήματα κυρίως εμπορίου σιδήρου. 

Πληροφορίες απο 

Βικιπαίδεια και

 http://www.komvos.edu.gr/mythology/ent2/2_ifaistos.html

http://pyrron.blogspot.com/