Δεν τη θέλουμε την αλήθεια οι άνθρωποι, γιατί μας ζητά να καταστρέψουμε όσα δημιουργήσαμε

Ελένη Σπανού

H αλήθεια που όλοι την επικαλούνται και πλανώνται πως την κατέχουν, είναι μισητή απ όλους, όταν αυτή τους φέρνει ενώπιον ενωπίω με τον εαυτό τους. Δεν τη θέλουμε την αλήθεια οι άνθρωποι, γιατί μας ζητά να καταστρέψουμε όσα δημιουργήσαμε. Όταν η αλήθεια φωτίζει αυτό το ψεύτικο κατασκεύασμα που έφτιαξε η σκέψη μας για μας, μας βάζει μπροστά στο αδυσώπητο δίλημμα να πετάξουμε ότι ψεύτικο έχουμε συσσωρεύσει ως αληθινό. Και είναι ολόκληρο το οικοδόμημα που η σκέψη μας κατασκεύασε για μας που δυσκολευόμαστε πολύ ν’ αφήσουμε, ακόμα κι όταν καταλαβαίνουμε ότι είναι ψεύτικο. Μέσα σ’ αυτό υπάρχουν ευχαριστήσεις που δεν είμαστε έτοιμοι ν’ αφήσουμε.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα το έχουν οι άνθρωποι της διανόησης, επειδή έχουν επενδύσει ολόκληρη την ύπαρξή τους πάνω στη σκέψη. Ο θαυμασμός κι η αυταρέσκεια που εισπράττουν απ όσα καταλαβαίνουν (συγκρινόμενοι με τους άλλους), είναι αυτά που τους ανεβάζουν στο βάθρο που οι ίδιοι κατασκεύασαν για κείνους και γίνονται οι χοντρές αλυσίδες που τους κρατούν προσκολλημένους στο άρμα της ύλης. Κάθε τι που παράγει η σκέψη είναι υλικό κι αυτοί πλανώνται πως μπορούν ν’ αγγίξουν την (άϋλη) πνευματικότητα με τη σκέψη. Την εμπιστεύονται ως στερεό έδαφος κι αυτή αποδεικνύεται κινούμενη άμμος, της οποίας τη δομή δεν μπορούν (και δεν θέλουν) να κατανοήσουν, γιατί θα χρειαστεί «όσα με κόπο έχτισαν, τώρα με πόνο ν’ αφήσουν» (Χριστός).

Το να κατανοήσει κανείς ότι η σκέψη παράγει ψευδαισθήσεις, είναι αυτό το ένα και τεράστιο βήμα που χρειάζεται ο άνθρωπος που θέλει να ανελιχθεί. Καταλαβαίνοντας απλά τα τερτίπια της σκέψης, δεν αρκεί για να κάνει τη μετάβαση, γιατί ακόμα παραμένει κολλημένος σε όσα γυαλίζουν ψεύτικα. Συνεχίζει να την εμπιστεύεται όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει με τους άλλους ανθρώπους σε επίπεδο αφηρημένων εννοιών, όταν ζητά απαντήσεις στα κοσμικά ερωτήματα ή όταν ψάχνει μέσα απ τη δυαδικότητα της σκέψης του να βρει λύσεις στα μεγάλα και ουσιαστικά προβλήματα της ανθρωπότητας. Και τότε τα ιδανικά, οι ιδεαλισμοί και τα «πιστεύω», γίνονται ο αντικατοπτρισμός της Ιδέας, την οποία δεν μπορεί ν’ αντιληφθεί η σκέψη του στην απολυτότητά της και γίνονται οι λόγοι που τον διαιρούν και τον οδηγούν σε σύγκρουση με τους άλλους. Απ αυτή τη διαίρεση της σκέψης ξεκινούν όλες οι αντιπαραθέσεις κι οι πόλεμοι, γι αυτό και δεν είναι η σκέψη αυτή που θα μπορέσει ποτέ να δώσει τις ορθές λύσεις στα διαιωνιζόμενα προβλήματα.

Η σκέψη είναι το δηλητήριο που το βλέπουμε αλλά δεν κατανοούμε ότι πρόκειται για δηλητήριο. Στην καλύτερη των περιπτώσεων απλά καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για κάτι που δεν είναι καλό (αλλά νομίζουμε πως δεν είναι και κακό), οπότε αρνούμαστε να τη δούμε όπως ακριβώς είναι: δηλαδή δισυπόστατη και κατακερματισμένη, η οποία αδυνατεί να συλλάβει την ενότητα, το Ένα, το Απόλυτο, το άχρονο. Γινόμαστε τότε υπερασπιστές της σχετικότητας των πάντων, με δήθεν πλουραλιστική διάθεση αλλά η πραγματική αιτία είναι ότι έχουμε πλανηθεί απ τη βεβαιότητα της ορθότητας της γνώμης μας και αδυνατούμε να δούμε πως δεν κατέχουμε τη Γνώση στο απόλυτό της. Πλανιόμαστε δε όταν πιστεύουμε πως, η γνώμη μας που προέρχεται από μια πεπερασμένη και κατακερματισμένη σκέψη, είναι Γνώση. Απ την αδυναμία μας να κατανοήσουμε το διχαστικό ρόλο της σκέψης μας, υψώνουμε ακόμα περισσότερο τα τείχη της Βαβέλ και η ασυνεννοησία μας που οδηγεί σε αντιπαράθεση και σύγκρουση, γίνεται η αιτία της δυστυχίας μας.

Όμως όταν ο άνθρωπος «κατανοήσει» κι όχι απλά καταλάβει ότι πρόκειται για δηλητήριο, τότε αρνείται να το πιει κι απ αυτή την κατανόηση αρχίζει η ουσιαστική αλλαγή «μέσα» μας.