Τα περισσότερα διεθνή και ελληνικά ΜΜΕ παρουσίασαν το Brexit με την γνωστή υπερβολή καταστροφολαγνικών δημοσιευμάτων και αντίστοιχων σοκαριστικών τίτλων.
Είναι όμως πράγματι τόσο αρνητικό το αποτέλεσμα του Βρετανικού δημοψηφίσματος; Αποτελεί δεδομένα θρίαμβο των ευρωσκεπτικιστών, των ακραίων εθνικιστών και της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς; Η μήπως θα μπορούσε να λειτουργήσει και αντίστροφα αφυπνίζοντας και ενώνοντας τους τους δημοκράτες ευρωπαϊστές όλων των αποχρώσεων σε μία διαρκή αντεπίθεση για την επικράτηση αξιών και πολιτικών στην ΕΕ με επίκεντρο την Δημοκρατία, την αλληλεγγύη, τον πολιτισμό, την σύγκλιση, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα;
Πρόβλεψη ασφαλώς δεν μπορεί να υπάρξει.
Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης υποστηρίχτηκε και καλλιεργήθηκε από οραματιστές πολιτικούς εδώ και αρκετές δεκαετίες αλλά ναρκοθετήθηκε είτε από εκπρόσωπους εθνικών και εθνικιστικών συμφερόντων είτε από μικρόνοες πολιτικούς και τεχνοκράτες που επένδυαν σε καρέκλες και δημαγωγικά χτισμένες καριέρες.
Ο φεντεραλιστής ιταλός πολιτικός Αλτιέρο Σπινέλι, φυλακισμένος του Μουσολίνι στο νησί Βεντοτένε, περιέγραψε το 1941 το όραμά του για μια ομοσπονδιακή Ευρώπη, και 43 χρόνια αργότερα (το 1984) το Σύνταγμα της ΕΕ που συνέταξε ο ίδιος υπερψηφίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο αλλά δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ καθότι θεωρήθηκε πολύ τολμηρό για να υπερκεραστούν προσωπικά και εθνικά συμφέροντα.
Την δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης υποστήριξε πριν από 60 χρόνια ο Γάλλος Ζαν Μονέ ενώ πολύ νωρίτερα την ίδια άποψη είχαν εκφράσει ο Βίκτωρ Ουγκό και ο Μιχαήλ Μπακούνιν. Ο Ουγκό χρησιμοποίησε την προσφώνηση «Συμπολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» όταν παρουσίασε το 1849 το όραμά του για μια πανευρωπαϊκή ένωση η οποία θα έβαζε τέλος στους ενδοευρωπαϊκούς πολέμους. Ο Ρώσος θεωρητικός του αναρχισμού Μιχαήλ Μπακούνιν είχε τονίσει το 1867: «Για να μπει οριστικό τέλος στον εμφύλιο ανάμεσα στους λαούς που απαρτίζουν την ευρωπαϊκή οικογένεια, υπάρχει μόνο ένας δρόμος: να ιδρύσουμε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης».
Βέβαια κανείς εκ των πρωτοπόρων οραματιστών δεν έθετε ως στόχο ενοποίησης μία ΕΕ που θα αποτελεί, όπως σήμερα, ένωση κυβερνήσεων και όχι πολιτών. Μία Νομισματική ένωση - και ελάχιστα Οικονομική, με απόλυτο έλεγχο των πολιτικών, των αποφάσεων και των κονδυλίων από συμβούλια των κυβερνήσεων και από ελεγχόμενους τεχνοκράτες και όχι από εκλεγμένα θεσμικά όργανα.
Η οικονομική κρίση μεγέθυνε το υπαρκτό πρόβλημα της περιορισμένης- και ελλιπούς σε δημοκρατική έκφραση – ενοποίησης. Διαίρεσε την ΕΕ σε χώρες πιστωτές και χώρες οφειλέτες με αντιστοίχως αυτοτελή και αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και έφερε στην επιφάνεια και τα υπόλοιπα προβλήματα που αντιμετωπίζει το περιορισμένα ενοποιημένο ευρωπαϊκό οικοδόμημα: δυσλειτουργίες στη λήψη καίριων και έγκαιρων αποφάσεων, έλλειμμα αλληλεγγύης, απουσία ενιαίας εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής, αδυναμία πραγματικής υπόστασης ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων.
Η οικονομική κρίση μετέτρεψε την νομισματική ένωση σε όπλο στα χέρια των πλουσιοτέρων χωρών της ΕΕ, κυρίως της Γερμανίας, για κατάφορη εκμετάλλευση των οικονομικά ασθενέστερων χωρών του Νότου. Η ΕΕ, αντί να εργάζεται για τη σύγκλιση και την αλληλεγγύη, παρακολουθεί απαθής τη διευρυνόμενη ανισότητα μεταξύ Βορρά και Νότου και την επικράτηση των εθνικών προτεραιοτήτων με όπλο τον νόμο του ισχυρότερου.
Ας επανέλθουμε όμως στο καμπανάκι που ηχεί μετά την απόφαση του Βρετανικού δημοψηφίσματος για Brexit: Ο ήχος του μπορεί να σημαίνει κίνδυνο για την υπόσταση της ΕΕ ή ευκαιρία ευρωπαϊκής αφύπνισης.
Στην πρώτη περίπτωση μπορεί το Brexit να δώσει ώθηση σε λαϊκιστικές, αποσχιστικές, ξενοφοβικές, εθνικιστικές κινήσεις και να παρακολουθήσουμε την σταδιακή αυτοδιάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό δεν είναι απίθανο να συμβεί εάν συνεχιστεί η τάση επανεθνικοποίησης της ευρωπαϊκής πολιτικής και η κλιμακούμενη σύγκρουση μεταξύ των ηγετών των κρατών για εθνικά συμφέροντα. Εάν το δυσλειτουργικό ευρωπαϊκό πολιτικό οικοδόμημα συνεχίσει να παράγει διχασμούς και δεν διευκολύνει τις συναινέσεις ελλείψει των απαραίτητων δικλείδων ασφαλείας.
Στη δεύτερη περίπτωση, το καμπανάκι του Brexit μπορεί ακουστεί ως σήμα Ευρωπαϊκής αφύπνισης αν οι ευρωπαϊστές αντιληφθούν επιτέλους ότι τα βήματα προς την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση είναι επιβεβλημένα και αποτελούν μονόδρομο για την ίδια την υπόσταση του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος. Και η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση δεν μπορεί να υλοποιηθεί επιτυχώς αν δεν εμπνεύσει τους πολίτες των χωρών – μελών.
Οι πολίτες πρέπει να νιώσουν την ανάγκη να είναι (εκτός από Γάλλοι, Γερμανοί, Ιταλοί, Ελληνες, Αυστριακοί, Βέλγοι κλπ) Ευρωπαίοι με ότι αυτό συνεπάγεται.
Πρέπει δηλαδή να αποδεχτούν τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι πολίτες ότι για να καταστεί ισχυρό το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα πρέπει να εκχωρηθούν εθνικές αρμοδιότητες προς υπερεθνικό επίπεδο στον τομέα της δημοσιονομικής πολιτικής, της εξωτερικής πολιτικής, την άμυνας.
Πρέπει να υπάρξει σταδιακή δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση με έμφαση στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων των μικρότερων χωρών -μελών και την επικράτηση των δημοκρατικών θεσμών και λειτουργιών έναντι της αυθαιρεσίας των τεχνοκρατών.
Ένα ενιαίο ομοσπονδιακό ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας θα μπορούσε να μεσολαβήσει ρυθμιστικά και εξομαλυντικά στα επιμέρους κράτη - μέλη μέσα από μια ενιαία ομοσπονδιακή πολιτική τόσο στον δημοσιονομικό όσο και στον κοινωνικοοικονομικό τομέα. Με έμφαση στην αλληλεγγύη, στη σύγκλιση, στη δημιουργία ενιαίας ευρωπαϊκής ταυτότητας, αλλά με σεβασμό στη διαφορετικότητα και όχι με στόχο την ομοιογένεια.
eklogika
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου