Πόσο αντιφατικός ακούγεται ο τίτλος! Τι σχέση μπορεί να έχει ένας επιχειρηματίας, που συνήθως αποσκοπεί αποκλειστικά στο κέρδος, με τα κοινωνικά ζητήματα που στις ημέρες μας γιγαντώνονται; Αν το πάρουμε και από την άλλη πλευρά, πώς μπορεί μία επιχειρηματική δραστηριότητα, που γίνεται προφανώς για βιοποριστικούς λόγους, να έχει κοινωνικό προσανατολισμό; Κυρίες και κύριοι, καλωσορίσατε στον κόσμο της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας!
Οι ορισμοί της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι πολλοί και αρκετές φορές υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις, που πυροδοτούν αντιδράσεις. Εδώ και πολλά χρόνια στο εξωτερικό -προσφάτως και στη χώρα μας- γινόταν ολοένα και πιο έντονη η ανάγκη “διατάραξης” του παραδοσιακού καπιταλιστικού μοντέλου, το οποίο αρκετές φορές είναι άδικο απέναντι στους μη έχοντες, ενώ προάγει τη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια των λίγων.
Σταδιακά, οι ίδιοι οι καταναλωτές άρχισαν να γίνονται κοινωνικά ευαίσθητοι και να απαιτούν από τις εταιρείες να έχουν ένα πιο οικείο και κοινωνικό πρόσωπο, μέσω της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Οι επιχειρηματίες δεν μπορούσαν πια να κλείνουν τα μάτια σε θέματα όπως η μόλυνση του περιβάλλοντος, η έλλειψη βασικών τροφίμων και υποδομών για σημαντικές μερίδες πληθυσμού, όχι μόνο σε χώρες του τρίτου κόσμου, αλλά ακόμα και στο Ευρωπαϊκό κατώφλι μας... Παράλληλα, η συνεργατική οικονομία και οι συνεταιρισμοί, που υπάρχουν εδώ και εκατοντάδες χρόνια, είχαν ανάγκη πλέον ένα “φρεσκάρισμα” στη δομή και στον σκοπό τους.
Το αποτέλεσμα; Οι κοινωνικές επιχειρήσεις άρχισαν σε παγκόσμιο επίπεδο να ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, δημιουργώντας όμως γερές ρίζες, διαταράσσοντας -άλλοτε ευχάριστα, άλλοτε δυσάρεστα- το παραδοσιακό επιχειρείν. Έτσι, πολλά κοινωνικά προβλήματα που ακόμα και το εκάστοτε κράτος αδυνατούσε για διάφορους λόγους να επιλύσει, βρήκαν τη βιώσιμη λύση τους σε αυτή τη νέα, ενδιαφέρουσα δομή επιχειρηματικότητας, ενώ εξαπλώθηκε πλέον η κουλτούρα ότι δεν μπορούμε να τα περιμένουμε όλα από το κράτος ή από τους άλλους. Θα πρέπει να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας! Και για να βοηθήσουμε πραγματικά έναν κοινωνικό σκοπό, σε μόνιμη βάση και σε βάθος χρόνου, θα μπορέσουμε να το κάνουμε μόνο μέσα από μία επιχειρηματική δραστηριότητα!
Τι είναι μία κοινωνική επιχείρηση;
Σε γενικές γραμμές, δίνοντας έναν ευρύτερο και ίσως πιο απλουστευμένο ορισμό, θα λέγαμε ότι μία κοινωνική επιχείρηση βρίσκει και προτείνει έναν οικονομικά βιώσιμο τρόπο, για να επιλύσει ένα κοινωνικό πρόβλημα. Έναν τρόπο που συνήθως δεν βασίζεται σε δωρεές, εισφορές και επιχορηγήσεις, αλλά έναν τρόπο που προάγει την ανάπτυξη και οικονομική ευημερία όλων των μερών που συμμετέχουν, ο οποίος δεν απέχει πολύ από τους “κανόνες της αγοράς”. Μία κοινωνική επιχείρηση όμως, ξεκινά λίγο “ανάποδα” από μία συμβατική επιχείρηση. Η αφετηρία δεν είναι το κέρδος, αλλά το κοινωνικό πρόβλημα που καλείται να επιλύσει και έπειτα προχωρά στη δημιουργία του επιχειρηματικού μοντέλου που θα την καταστήσει βιώσιμη.
Είτε πρόκειται για την προσφορά βασικών αγαθών, όπως τρόφιμα φάρμακα ή καθαρό νερό, είτε πρόκειται για την προαγωγή της σωστής διατροφής, της εκπαίδευσης, της ανακύκλωσης κ.α. μία κοινωνική επιχείρηση έχει στον πυρήνα της το κοινωνικό πρόβλημα και αναπτύσσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο γύρω από αυτό, ώστε όχι μόνο να είναι η ίδια και οι εργαζόμενοί της βιώσιμοι, αλλά να συμβάλλει μέρα με την ημέρα στην επίλυση του κοινωνικού προβλήματος με το οποίο ασχολείται. Όπως λοιπόν συνηθίζεται να λέγεται, μία κοινωνική επιχείρηση συμβάλλει στην επίλυση ενός κοινωνικού προβλήματος με τρόπο... επιχειρηματικό.
Ποιος είναι ο κοινωνικός επιχειρηματίας;
Ένας κοινωνικός επιχειρηματίας εργάζεται, πληρώνεται, αναπτύσσεται κανονικά όπως και ένας συμβατικός επιχειρηματίας. Είναι άλλωστε πραγματικά πολύ ενδιαφέρον να εργάζεσαι και να προσφέρεις καθημερινά σε έναν κοινωνικό σκοπό, ενώ ταυτόχρονα να καλύπτεις τα προς το ζην. Σίγουρα όμως, δεν κάνουν όλοι για αυτή τη δουλειά... Συνηθίζεται να λέγεται, ότι ένας κοινωνικός επιχειρηματίας συνδυάζει “δύο ανθρώπους” μέσα του! Έχει λίγο από τη Μητέρα Τερέζα, λόγω κοινωνικής ευαισθησίας και λίγο από τον Ιδρυτή της Apple Steve Jobs, λόγω επιχειρηματικότητας και καινοτομίας. Αυτές οι δύο “προσωπικότητες” είναι απαραίτητο λοιπόν να συνυπάρχουν και να ισορροπούν, μέσα σε έναν κοινωνικό επιχειρηματία!
Πώς θα γίνω κοινωνικός επιχειρηματίας;
Καταρχάς όλα ξεκινούν από αυτό που μας ενοχλεί, εμάς τους ίδιους, σε κοινωνικό επίπεδο. Βλέποντας γύρω μας ή ψάχνοντας στο internet, θα έρθουμε αντιμέτωποι με πολλά κοινωνικά προβλήματα που απαιτούν άμεσες, αλλά δημιουργικές λύσεις. Μόλις λοιπόν βρούμε τι είναι αυτό που μας κινητοποιεί, από εκεί και πέρα πρέπει να βρούμε τον τρόπο με τον οποίο θα καταφέρουμε να το επιλύσουμε. Η κοινωνική επιχείρησή μας θα πουλάει κάποιο προϊόν και τα κέρδη θα διατίθενται στον κοινωνικό σκοπό που επιλέξαμε; Θα δημιουργήσουμε μία νέα πρωτοποριακή υπηρεσία που απευθύνεται σε ευπαθείς ομάδες που θέλουμε να βοηθήσουμε (πχ. τυφλούς); Θα οργανώσουμε ένα μοντέλο, όπου θα σώζονται τα φάρμακα, τα ρούχα, τα βιβλία ή τα τρόφιμα που θα κατέληγαν στα σκουπίδια; Θα δημιουργήσουμε μία υποδομή, ώστε τα παιδιά που βρίσκονται σε Ορφανοτροφεία να μην “ιδρυματοποιούνται” και να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερες προσλαμβάνουσες εμπειρίες; Θα φροντίσουμε ώστε να περιοριστεί η οικολογική καταστροφή; Θα βοηθήσουμε τις κακοποιημένες γυναίκες, τους ψυχολογικά ασθενείς, τους πρώην εξαρτημένους από ουσίες ή τους άστεγους να ενταχθούν ξανά στην κοινωνία και να βρουν δουλειά;
Ανάμεσα στα λαμπρά παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων, βρίσκονται εκείνες που αποδεικνύουν ότι οι αποφυλακισμένοι στην Αγγλία μπορούν να επανενταχθούν στην κοινωνία, ώστε να μην επιστρέψουν ξανά στη φυλακή, μαθαίνοντας μία χειρονακτική τέχνη και αναλαμβάνοντας κατασκευαστικά έργα. Μάλιστα, έχει υπολογιστεί το πόσο θα κόστιζε στο κράτος εάν επέστρεφε ο κάθε αποφυλακισμένος στη φυλακή, επειδή θα είχε και πάλι προβλήματα με τον Νόμο, με αποτέλεσμα η οικονομική διαφορά που προκύπτει να δωρίζεται από το κράτος στην κοινωνική επιχείρηση, με στόχο στην περαιτέρω εκπαίδευσή τους. Άλλα εξαιρετικά παραδείγματα, αποτελούν οι κοινωνικές επιχειρήσεις που μαζεύουν απόβλητα και σκουπίδια και τα μετατρέπουν σε κάτι χρηστικό και μοντέρνο, όπως ρούχα, παπούτσια, τσάντες, αξεσουάρ κ.α. Πολλές ιδέες λοιπόν που ανθίζουν στο εξωτερικό, μπορούν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στην Ελλάδα!
Που να απευθυνθώ;
Σήμερα, στη χώρα μας υπάρχουν Hubs κοινωνικής επιχειρηματικότητας, Φορείς και Σύμβουλοι, ενώ πραγματοποιούνται αμέτρητα Σεμινάρια, όπως και τα Μονοπάτια Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας του Skywalker, που βοηθούν τον μελλοντικό επιχειρηματία να κάνει τα πρώτα του βήματα και να δει την ιδέα του να γίνεται πράξη. Ταυτόχρονα, λόγω της ύπαρξης συνεργατικών χώρων εργασίας, είναι αρκετά εύκολο για τον κοινωνικό επιχειρηματία να έχει μία έδρα, χωρίς αναγκαστικά να ενοικιάζει δικό του χώρο, ενώ οι συμβουλευτικές υπηρεσίες που του προσφέρονται και οι ευκαιρίες δικτύωσης είναι πάρα πολύ σημαντικές.
Πώς χρηματοδοτείται μία κοινωνική επιχείρηση;
Υπάρχουν, δυστυχώς, αμέτρητες κοινωνικές ανάγκες. Η βασική ανάγκη όμως του κοινωνικού επιχειρηματία είναι να εξασφαλίζει τους πόρους, για να παραμένει η επιχείρηση ζωντανή. Μία κοινωνική επιχείρηση λοιπόν, δεν απαιτεί μεγάλα κεφάλαια για να ξεκινήσει. Αντιθέτως, θα λέγαμε ότι μπορεί να αποτελέσει το γνωστό success story των start up που ξεκίνησαν από ένα γκαράζ. Από εκεί και πέρα όμως, για να αναπτυχθεί και να συνεχίσει το έργο της, ίσως χρειαστεί χρηματοδότηση και οι πηγές ευτυχώς είναι περισσότερες από όσες νομίζουμε..
.
Μερικές πηγές χρηματοδότησης είναι η δωρεά από Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, οι Angel ή οι Impact Investors (επενδυτές που ενδιαφέρονται εκτός από την απόδοση κέρδους και για τον κοινωνικό αντίκτυπο της επιχείρησης στην οποία επενδύουν), ο Τραπεζικός Δανεισμός (ακόμα στην Ελλάδα βρίσκεται σε αρχικό στάδιο ο δανεισμός κοινωνικών επιχειρήσεων, αλλά γίνονται σημαντικά βήματα για την ανάπτυξή του), η Μικροχρηματοδότηση (διεθνής τακτική χρηματοδότησης επιχειρηματιών, που δεν μπορούν να πάρουν δάνειο από την Τράπεζα, στην Ελλάδα εφαρμόζεται από την Action Finance Initiative), Διαγωνισμοί για Start Up ή Κοινωνικές Επιχειρήσεις με χρηματικά έπαθλα, όπως το Social Impact Award του Impact Hub, καμπάνιες Crowdfunding κ.α.
Μία κοινωνική επιχείρηση λοιπόν, έχει πρόσβαση όχι μόνο στους παραδοσιακούς τρόπους δανεισμού και χρηματοδότησης, όπως ακριβώς και μία συμβατική επιχείρηση, αλλά πάει και ένα βήμα πιο πέρα αναζητώντας χρηματική υποστήριξη σε Ιδρύματα, Φορείς και ιδιωτικές δωρεές. Πάνω από όλα όμως, το πιο ασφαλές μοντέλο χρηματοδότησης είναι η παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών, από τα οποία η επιχείρηση θα αποκομίζει δίκαια έσοδα για να είναι βιώσιμη, ώστε με το κέρδος της να είναι σε θέση να πραγματοποιεί το κοινωνικό της έργο.
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα, αποτελεί μία διέξοδο από την ανεργία, τόσο για τον ίδιο τον Ιδρυτή, όσο και για τους ανθρώπους που θα έχει κοντά του. Ο κλάδος αυτός τώρα χτίζεται στην Ελλάδα, τόσο σε θεσμικό επίπεδο, όσο και στη συνείδηση του κοινού, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να περάσει ακόμα πολλές “παιδικές ασθένειες” για να αποκτήσει το κύρος που κατέχει σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις. Σε κάθε περίπτωση όμως, η κοινωνική επιχειρηματικότητα δίνει δυνατότητες συνεργασίας, δημιουργίας, προσφοράς και εναλλακτικού επιχειρείν, που όπως όλα δείχνουν ήρθε για να μείνει.
Μελίνα Ταπραντζή
Ιδρύτρια Wise Greece / www.wisegreece.com
enallaktikos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου